انواع مالیات مختلفی در ایران وجود دارد و سهمی است که افراد و بنگاه های اقتصادی از درآمد، دارایی یا مصرف خود به دولت پرداخت می کنند و در دولت های مدرن، نقش حیاتی در تأمین منابع مالی برای خدمات عمومی، زیرساخت ها و برنامه های رفاه اجتماعی دارد و به دو دسته مالیات های مستقیم و مالیات های غیر مستقیم دسته بندی می شود.
درک تفاوت بین انواع مالیات و نحوه عملکرد آنها برای متخصصان در زمینه های مختلف، از جمله حسابداری، امور مالی، حقوق و سیاستگذاری عمومی ضروری است. در این مقاله به شرح همه نوع مالیات برای آگاهی بیشتر می پردازیم.
آیا هدف از پرداخت مالیات فقط درآمد زایی برای دولت است؟
خیر، نقش مالیات در اقتصاد یک کشور بسیار فراتر از تامین بودجه دولت است. مالیات می تواند به عنوان ابزار قدرتمندی برای هدایت سیاست های اقتصادی، توزیع مجدد ثروت، تشویق سرمایه گذاری، حفاظت از محیط زیست و تحقق اهداف عدالت اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد.
انواع مالیات مستقیم
مالیات مستقیم، نوعی مالیات است که مستقیماً از دارایی و درآمد افراد حقیقی و اشخاص حقوقی اخذ می شود. به عبارت دیگر، در این روش، هویت و میزان پرداخت به طور مستقیم به توانایی مالی و وضعیت اقتصادی مؤدی (پرداخت کننده مالیات) مرتبط است.
در ادامه به انواع مالیات مستقیم میپردازیم و در جدول زیر توضیحاتی از مالیات های مستقیم شرح داده ایم:
مالیات مستقیم چند نوع دارد؟
| انواع مالیات | توضیحات مختصر انواع مالیات |
| مالیات بر درآمد | درآمد حاصل از فعالیت های شغلی، سرمایه گذاری و سایر فعالیت های اقتصادی افراد و شرکت ها |
| مالیات بر دارایی | بر ارزش دارایی های افراد و شرکت ها، مانند مالیات اجاره املاک و مستغلات، خودرو، سهام و اوراق بهادار |
| مالیات بر املاک و مستغلات | بر ارزش املاک و مستغلات مسکونی، تجاری و صنعتی تعلق می گیرد. |
| مالیات بر ارث | مربوط به دارایی هایی که از طریق وراثت به افراد منتقل می شود. |
| مالیات بر هدیه | بر دارایی هایی که به عنوان هدیه به افراد منتقل می شود. |
| مالیات بر حق تمبر | مرتبط با برخی از اسناد و مدارک، مانند قراردادها، فاکتورها و اسناد رسمی |
| مالیات بر نقل و انتقال املاک و مستغلات | به نقل و انتقال مالکیت املاک و مستغلات مربوط می شود. |
| مالیات بر خودرو | مالیات مالکیت و استفاده از خودروها |
| مالیات بر حقوق و مزایا | حقوق و مزایای پرداختی به کارکنان توسط کارفرمایان |
| مالیات بر فعالیت های صنفی و حرفه ای | مالیات بر درآمد حاصل از فعالیت های صنفی و حرفه ای، مانند پزشکان، وکلا و مهندسان |
| مالیات بر درآمد کشاورزی | که بر درآمد حاصل از فعالیت های کشاورزی اعمال می شود. |
| مالیات بر درآمد اتفاقی | بر درآمدهای اتفاقی، مانند برنده شدن در بخت آزمایی اعمال می شود. |
| مالیات معادن | بر استخراج مواد معدنی از معادن اعمال می شود. |
| مالیات حق الامتیاز | مربوطه به حق استفاده از اموال و دارایی های دیگران، مانند حق استفاده از نام تجاری یا علامت تجاری |
| مالیات برداشت از معادن | مالیاتی که بر برداشت از مواد معدنی از معادن اعمال می شود. |
| مالیات بر جوایز بخت آزمایی و مسابقات | جوایز بخت آزمایی و مسابقات و … |
| مالیات بر سود سپرده های بانکی | سود حاصل از سپرده های بانکی |
| مالیات بر فروش سهام | سود حاصل از فروش سهام |
| مالیات بر درآمد حاصل از اوراق قرضه | سود حاصل از اوراق قرضه دولتی و غیردولتی |
مالیات بر درآمد : یکی از انواع مالیات است که به طور مستقیم بر درآمد افراد یا شرکت ها اعمال می شود. نرخ مالیات بر درآمد می تواند به صورت تصاعدی باشد، به این معنی که با افزایش درآمد، نرخ نیز افزایش می یابد. متداول ترین نمونه های آن شامل مالیات بر حقوق، مالیات بر مشاغل و مالیات بر سود شرکت ها می شود.
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (شرکتها): کل هزینه ها و معافیت ها از درآمد شرکت کسر شده و بر مبنای 25 درصد محاسبه میشود.
نرخ ماده 105 * (معافیت ها – هزینه ها – جمع درآمدها)
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی (مشاغل): کل هزینه ها و معافیت های مشاغل از درآمد کل شخص کسر شده و بر مبنای نره ماده 131 محاسبه میشود.
که تا 144 میلیون معاف و تا 200 میلیون نسبت به مازاد با نرخ 15 درصد ، تا 400 میلیون نسبت به مازاد با نرخ 20 درصد و بالای 400 میلیون نسبت به مازاد با نرخ 25 درصد میباشد.
نرخ ماده 131 * (معافیت ها – هزینه ها – جمع درآمد ها)
در بخش قوانین مالیاتی معافیت ها و نکات مختلف برای سال جاری درج شده است که میتوانید مطالعه کنید.
مالیات بر دارایی : مالیات بر دارایی، از انواع مالیات مستقیم است که بر ارزش دارایی های افراد حقیقی و حقوقی، مانند املاک و مستغلات، خودرو، سهام و اوراق بهادار اعمال می شود. این مالیات به عنوان سهمی اجباری از دارایی افراد به دولت پرداخت می شود.
مالیات بر املاک و مستغلات : مالیات بر املاک و مستغلات بر ارزش املاک و مستغلات، مانند واحدهای مسکونی، تجاری و صنعتی، اعمال می شود و در ایران بر اساس ارزش املاک و مستغلات و نرخ مالیاتی مربوطه محاسبه میشود.
نحوه محاسبه مالیات اجاره (موجر حقوقی): نرخ ماده 105 *معافیت ها – (75% کل مال الاجاره)
نحوه محاسبه مالیات اجاره (موجر حقیقی): نرخ ماده 131 *معافیت ها – (75% کل مال الاجاره) مشابه
مالیات بر ارث : مالیات بر ارث از انواع مالیات است که بر ارزش دارایی های به جا مانده از فرد متوفی به وراث او تعلق می گیرد. نحوه محاسبه مالیات بر ارث در ایران به ارزش ماترک، طبقه وراثت و محل سکونت متوفی بستگی دارد و از قوانین اسلامی نیز تبعیت می کند.
نرخ های مالیات بر ارث در ایران برای طبقات مختلف وراثت به شرح زیر است:
- طبقه اول: شامل پدر، مادر، همسر و فرزندان می شود. نرخ مالیات برای این طبقه بین 3 تا 10 درصد است.
- طبقه دوم: شامل برادر، خواهر، نوه ها و نتیجه ها می شود. نرخ مالیات برای این طبقه بین 10 تا 20 درصد است.
- طبقه سوم: شامل سایر اشخاص، به جز وراث نسبی و سببی، می شود. نرخ مالیات برای این طبقه بین 20 تا 35 درصد است.
مالیات بر هدیه : شاید فکر کنید هدیه مالیات ندارد اما با اخذ مالیات از هدایایی که بین افراد رد و بدل می شود، دولت می تواند از انتقال ثروت به منظور فرار از پرداخت مالیات جلوگیری کند. نحوه محاسبه مالیات بر هدیه در ایران به ارزش هدیه، رابطه دهنده و گیرنده هدیه و محل سکونت دهنده هدیه بستگی دارد.
- هدایای بین زوجین: معاف از مالیات
- هدایای بین فرزند و پدر و مادر: معاف از مالیات تا سقف 500 میلیون تومان، مازاد بر 500 میلیون تومان مشمول 5% مالیات
- هدایای بین برادر و خواهر: معاف از مالیات تا سقف 200 میلیون تومان، مازاد بر 200 میلیون تومان مشمول 7.5% مالیات
- هدایای بین سایر اشخاص: معاف از مالیات تا سقف 100 میلیون تومان، مازاد بر 100 میلیون تومان مشمول 15% مالیات
مالیات بر حق تمبر : از انواع مالیات غیرمستقیم است که بر اسناد و اوراق بهادار در ایران تعلق می گیرد؛ این مالیات به عنوان هزینه صدور و اعتباربخشی به این اسناد و اوراق توسط دولت اخذ می شود. مالیات بر حق تمبر، ضمانت اجرایی برای قراردادها و اسناد و اوراق بهادار ایجاد می کند و از بروز اختلافات و دعاوی حقوقی بین طرفین معاملات جلوگیری می کند.
نحوه محاسبه مالیات بر حق تمبر در ایران به نوع سند یا اوراق بهادار و ارزش آن بستگی دارد.
محاسبه مالیات حق تمبر = نیم در هزار ارزش اسمی سهام
مالیات بر نقل و انتقال املاک و مستغلات : از انواع مالیات است که در زمان خرید و فروش یا انتقال هرگونه ملک و مستغلات در ایران به خریدار یا منتقل الیه تعلق می گیرد. این مالیات به عنوان سهمی از ارزش ملک به دولت پرداخت می شود. مالیات نقل و انتقال املاک می تواند به عنوان ابزاری برای کنترل معاملات ملکی و جلوگیری از سفته بازی در بازار مسکن استفاده شود. پرداخت این مالیات به عهده خریدار یا منتقل الیه ملک است.
عواملی مانند نوع ملک، متراژ، موقعییت، امکانات و وضعیت بازار تعیین کننده میزان مالیات هستند.
نرخ های مالیات نقل و انتقال املاک و مستغلات در ایران:
- مسکونی: 5% از ارزش معاملاتی
- تجاری: 5% از ارزش معاملاتی
- سرقفلی: 2% از ارزش معاملاتی
مالیات بر خودرو : در سال 1403، دو نوع مالیات خودرو در ایران وجود دارد:
- مالیات سالانه خودرو: مالکان انواع خودروهای سواری لوکس دارای شماره انتظامی شخصی در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی ؛ نرخ: یک درصد (1%) مازاد قیمت خودرو بر 35 میلیارد (35،000،000،000) ریال
- مالیات نقل و انتقال خودرو: خریداران انواع خودروهای نو و دست دوم آن را می پردازند که مبنای محاسبه آن ارزش معاملاتی خودرو است ؛ نرخ برای خودروهای نو: 4% و برای خودروهای دست دوم: 2% تا 5% (نرخ متغیر بر اساس نوع و سال ساخت خودرو)
مالیات بر حقوق و مزایا : از انواع مالیات است که بر مجموع درآمدهای مشمول مالیات اشخاص حقیقی از کار، خدمات و فعالیت های انتفاعی تعلق می گیرد، اخذ مالیات حقوق و مزایا، به ویژه حقوق های بالا، می تواند به توزیع عادلانه تر ثروت در جامعه کمک کند و به عنوان ابزاری برای کنترل تورم استفاده شود.
مشمولان این مالیات:
- کارکنان شاغل در بخش دولتی و غیر دولتی
- بازنشستگان
- مستمری بگیران
- صاحبان مشاغل آزاد
- و سایر اشخاصی که از طریق کار و فعالیت های انتفاعی، درآمد کسب می کنند.
محدوده درآمد سالانه (تومان)
- تا 144,000,000 معادل 0%
- 144,000,001 تا 204,000,000 معادل 10%
- 204,000,001 تا 300,000,000 معادل 15%
- 300,000,001 تا 450,000,000 معادل 20%
- 450,000,001 تا 600,000,000 معادل 25%
- مازاد بر 600,000,000 معادل 30%
مالیات بر فعالیت های صنفی و حرفه ای : از درآمد فعالیت های صنفی و حرفه ای اشخاص حقیقی مالیات اخذ می شود. با وضع این مالیات، دولت می تواند از تولید داخلی حمایت کند و به رونق کسب و کارهای داخلی کمک کند. بنابراین مالیات بر فعالیت صنفی هم از انواع مالیات های مهم است.
مشمولان:
- صاحبان مشاغل صنفی: مانند آرایشگران، تعمیرکاران، نانوایان، قصابان، و …
- صاحبان مشاغل حرفه ای: مانند پزشکان، مهندسان، وکلا، سردفتران، و …
- اشخاص حقیقی که به طور مستقل فعالیت های انتفاعی انجام می دهند: مانند رانندگان تاکسی، دستفروشان، و …
مالیات بر در آمد کشاورزی : از انواع مالیات است که از درآمد فعالیت های کشاورزی اشخاص حقیقی و حقوقی گرفته می شود. با وضع این مالیات، دولت می تواند از تولید داخلی محصولات کشاورزی حمایت کند و به امنیت غذایی کشور کمک کند.
مشمولان:
- کشاورزان: اشخاصی که به طور مستقیم در فعالیت های کشاورزی مانند زراعت، باغداری، دامپروری، طیورپروری و آبزی پروری فعالیت می کنند.
- صاحبان مزارع و باغات: اشخاصی که مالک زمین های کشاورزی هستند و آنها را به دیگران اجاره می دهند یا خود در آنها به فعالیت کشاورزی می پردازند.
- تعاونی های کشاورزی: تشکل هایی از کشاورزان که به طور مشترک در فعالیت های کشاورزی فعالیت می کنند.
- شرکت های کشاورزی: شرکت هایی که به طور ثبت شده در زمینه تولید محصولات کشاورزی فعالیت می کنند.
معافیت های مالیات بر درآمد کشاورزی:
- در سال 1403، کشاورزان خرده مالک که تا دو هکتار زمین کشاورزی دارند، از پرداخت مالیات بر درآمد کشاورزی معاف هستند.
- درآمد حاصل از کشت برخی از محصولات کشاورزی استراتژیک مانند گندم، جو، ذرت، کلزا و سویا از مالیات بر درآمد کشاورزی معاف است.
- در سال اخیر ، سود تعاونی های کشاورزی تا سقف 20 میلیارد ریال از مالیات بر درآمد کشاورزی معاف است.
نرخ مالیات بر درآمد کشاورزی بر اساس محدوده درآمد سالانه (تومان):
- تا 500,000,000 معادل 5%
- 500,000,001 تا 1,000,000,000 معادل 10%
- 1,000,000,001 تا 2,000,000,000 معادل 15%
- 2,000,000,001 تا 4,000,000,000 معادل 20%
- مازاد بر 4,000,000,000 معادل 25%
مالیات بر در آمد اتفاقی : درآمد اتفاقی به درآمدی اطلاق می شود که به طور معمول و مستمر از فعالیت های شغلی یا انتفاعی شخص حاصل نمی شود، بلکه به طور ناگهانی و غیرمنتظره به دست می آید و مشمول مالیات هم خواهد بود.
مواردی که مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی می شوند:
- هرگونه برد بخت آزمایی و لاتاری، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی می شود.
- جوایزی که در مسابقات ورزشی، علمی، هنری و فرهنگی به اشخاص حقیقی تعلق می گیرد، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی می شود.
- ارثیه ای که به اشخاص حقیقی
- هدایایی که ارزش آنها از حد معینی فراتر رود، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی می شود.
- هرگونه اموال یا دارایی هایی که به طور اتفاقی کشف یا پیدا شود، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی می شود.
مالیات معادن : این مالیات از درآمد حاصل از استخراج معادن در ایران اخذ می شود و به عنوان سهمی از درآمد به دولت پرداخت می شود؛ با وضع مالیات بر استخراج معادن، دولت می تواند معدن کاران را به استفاده بهینه از منابع معدنی و کاهش آلایندگی های زیست محیطی تشویق کند.
مشمولان:
- صاحبان پروانه بهره برداری از معادن: اشخاصی که دارای پروانه بهره برداری از معادن از وزارت صنعت، معدن و تجارت هستند، موظف به پرداخت مالیات معادن هستند.
- صادرکنندگان مواد معدنی: صادرکنندگان مواد معدنی خام و فرآوری شده نیز مشمول پرداخت مالیات معادن هستند.
معافیت های مالیات معادن:
- در سال 1403، معدن کاران کوچک که تا 500 تن ماده معدنی در سال استخراج می کنند، از پرداخت مالیات معادن معاف هستند.
- معدن کاران فعال در مناطق محروم از کاهش 50 درصدی نرخ مالیات معادن برخوردار هستند.
- معدن کارانی که به اکتشاف و استخراج مواد معدنی جدید می پردازند از معافیت مالیاتی برای دوره های محدودی برخوردارند.
نرخ های مالیات معادن :
نرخ های مالیات معادن در ایران به صورت درصدی از ارزش ماده معدنی استخراج شده محاسبه می شود.
- سنگ آهن، 5%
- مس،10%
- طلا، 15%
- نفت خام،20%
مالیات حق الامتیاز : حق الامتیاز به پرداختی اطلاق می شود که یک شخص (واگذارنده) در قبال استفاده از یک دارایی یا امتیاز به شخص دیگری (واگذار گیرنده) پرداخت می کند و این رقم مشمول انواع مالیات خواهد بود.
موارد شمول :
- حق الامتیاز استفاده از املاک و مستغلات: مانند اجاره بهاء آپارتمان، مغازه، دفتر کار و …
- حق الامتیاز استفاده از اختراعات، طرح های صنعتی، علایم تجاری و حق تالیف: مانند حق امتیاز استفاده از یک اختراع ثبت شده، یک طرح صنعتی ثبت شده، یک علامت تجاری ثبت شده یا یک اثر تالیفی
- حق الامتیاز استفاده از خدمات: مانند حق امتیاز استفاده از یک برند و یک نام تجاری
برای محاسبه مالیات حق الامتیاز، ابتدا باید مبلغ حق الامتیاز را مشخص کرد. سپس با توجه به نوع دریافت کننده حق الامتیاز (شخص حقیقی یا حقوقی) و نرخ مالیات مربوطه، مبلغ مالیات محاسبه می شود.
مالیات عملکرد معادن : مالیات بر عملکرد (مالیات معادن) یکی از انواع مالیات است که از درآمد حاصل از فعالیت های معدنی، پس از کسر حقوق دولتی، اخذ می شود.
مشمولان: اشخاص حقوقی که در زمینه استخراج و فرآوری مواد معدنی فعالیت می کنند، مشمول پرداخت مالیات بر عملکرد (مالیات معادن) هستند.
نرخ ها: نرخ مالیات بر عملکرد (مالیات معادن) در سال 1403 برای اشخاص حقوقی 25% است.
نحوه محاسبه: برای محاسبه مالیات بر عملکرد (مالیات معادن)، ابتدا باید درآمد حاصل از فعالیت های معدنی را پس از کسر حقوق دولتی، مشخص کرد. سپس مبلغ مالیات با ضرب نرخ مالیات در مبلغ درآمد محاسبه می شود.
مالیات بر جوایز بخت آزمایی و مسابقات : در حال حاضر، طبق ماده 136 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1386، به تمام جوایز نقدی و غیر نقدی که از طریق بخت آزمایی، مسابقات و قرعه کشی به اشخاص حقیقی و حقوقی اعطا می شود، به نرخ 20% مالیات تعلق می گیرد.
مالیات بر سود سپرده های بانکی : مالیات بر سود سپرده های بانکی در ایران از انواع مالیات است که به دو دسته کلی تقسیم می شود:
- مالیات قطعی که به سود سپرده های بانکی اشخاص حقوقی تعلق می گیرد؛ نرخ آن 25% است و از سود ناخالص سپرده ها کسر می شود. بانک ها موظف هستند این مالیات را از سود سپرده های اشخاص حقوقی قبل از پرداخت کسر و به حساب اداره کل امور مالیاتی واریز کنند.
- مالیات علی الحساب که به سود سپرده های بانکی اشخاص حقیقی تعلق می گیرد و نرخ آن 15% است و از سود ناخالص سپرده ها کسر می شود.
مودیان می توانند در صورت ارائه مدارک مثبته مبنی بر اینکه سود دریافتی آنها معاف از مالیات است، مالیات کسر شده را از طریق اداره کل امور مالیاتی محل سکونت خود استرداد کنند.
مالیات بر فروش سهام : در ایران، مالیات بر فروش سهام از انواع مالیات است که به دو دسته مالیات نقل و انتقال و مالیات بر درآمد تقسیم می شود.
مالیات نقل و انتقال به معاملات خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار تعلق می گیرد و برای هر نقل و انتقال 0.5% از ارزش فروش سهام است که به عهده فروشنده سهام است و قبل از انجام معامله باید به حساب سازمان امور مالیاتی واریز شود.
مالیات بر درآمد به سود حاصل از فروش سهام تعلق می گیرد و اینگونه محاسبه می شود :
مالیات بر درآمد = (سود ناخالص – معافیت ها) * نرخ مالیات که سود ناخالص در این فرمول یعنی تفاوت بین قیمت فروش سهام و قیمت خرید آن
مالیات بر درآمد حاصل از اوراق قرضه : مالیات بر درآمد حاصل از اوراق قرضه در ایران
مالیات بر درآمد حاصل از اوراق قرضه در ایران به نوع اوراق قرضه و شرایط صدور آن بستگی دارد. دو نوع اوراق قرضه در ایران وجود دارد:
اوراق قرضه دولتی که معاف از مالیات استو اوراق قرضه غیر دولتی که مشمول مالیات بر درآمد است.
نرخ مالیات بر درآمد این نوع اوراق قرضه بسته به نرخ مالیات بر درآمد شخص حقیقی یا حقوقی که اوراق قرضه را خریداری کرده است دارد.
مالیات بر درآمد = (سود ناخالص – معافیت ها) * نرخ مالیات
تا اینجا مالیات های مستقیم را شرح دادیم و حالا نوبت مالیات های غیر مستقیم است، با ما همراه بمانید!
مالیات های غیر مستقیم
مالیات غیر مستقیم از انواع مالیات است که به طور مستقیم از افراد دریافت نمی شود، بلکه بر قیمت کالاها و خدمات اعمال می شود و در نهایت توسط مصرف کننده نهایی پرداخت می شود؛ مسئولیت پرداخت مالیات به عهده واسطه ها (مانند تولید کنندگان، وارد کنندگان، فروشندگان و …) است.
به عبارت ساده تر، واسطه ها مالیات را به قیمت کالا یا خدمات اضافه می کنند و مصرف کننده نهایی در هنگام خرید کالا یا خدمات، این مالیات را به همراه قیمت اصلی آن می پردازد. به این ترتیب دولت مالیات را از طریق افزایش قیمت کالاها و خدمات از مردم دریافت می کند.
مالیات های تکلیفی : پرداخت کننده نهایی مالیات، مصرف کننده نهایی کالا یا خدمات است اما مسئولیت پرداخت آن به عهده واسطه ها (مانند تولید کنندگان، وارد کنندگان، فروشندگان و …) است یعنی واسطه ها مالیات را از مصرف کننده نهایی دریافت می کنند و به حساب اداره کل امور مالیاتی واریز می کنند.
مالیات بر درآمد اجاره، مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر نقل و انتقال سهام، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر درآمد حق الوکاله، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از ایران، مالیات پیمانکاری و مالیات مضاربه ای انواعی از مالیات تکلیفی هستند.
مالیات های غیر تکلیفی :در این نوع از انواع مالیات، پرداخت کننده نهایی مالیات و مسئول پرداخت آن یک شخص واحد است. به عبارت دیگر، مالیات به طور مستقیم از شخص یا نهادی که موظف به پرداخت آن است، دریافت می شود.
مهمترین مالیات های غیر مستقیم در ایران عبارتند از :
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) : این مالیات بر ارزش افزوده ایجاد شده در هر مرحله از تولید، توزیع و مصرف کالا یا خدمات تعلق می گیرد. نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران 9% بود که در سال 1403 به 10% رسیده است. مالیات بر ارزش افزوده از انواع مالیات است که در ایران از سال 1387 اجرا شد و بر کالاها و خدمات اعم از داخلی و خارجی تعلق می‌گیرد اما برخی از کالاها و خدمات مانند حامل‌های انرژی، دارو، خدمات آموزشی و درمانی از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
عوارض گمرکی یا همان مالیات بر واردات کالا : از انواع مالیات است که بر واردات کالا به کشور تعلق می‌گیرد. این عوارض در واقع سهمی از ارزش کالا است که توسط دولت از واردکنندگان دریافت میشود. سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران، مسئول جمع‌آوری و نظارت بر پرداخت عوارض گمرکی است؛ محاسبه دقیق عوارض گمرکی نیازمند تخصص و دانش کافی در زمینه قوانین و مقررات گمرکی است، با جمع کردن حقوق گمرکی، سود بازرگانی و سایر عوارض، می‌توان میزان کل عوارض گمرکی برای کالای مورد نظر را به دست آورد که در این متن توضیح آن نمیگنجد.
حقوق دولتی: حقوق دولتی از انواع مالیات است که از فعالیت‌های انتفاعی در حوزه منابع طبیعی و اموال عمومی دریافت میشود. هدف از وضع حقوق دولتی، تامین منابع مالی دولت برای حفظ، احیا و توسعه منابع طبیعی و همچنین جبران خسارات وارده به محیط زیست ناشی از این فعالیت‌ها است.
این حقوق از فعالیت های انتفاعی مانند استخراج معادن، بهره برداری از منابع طبیعی و ارائه خدمات عمومی خاص دریافت می شود. نرخ حقوق دولتی برای فعالیت های مختلف متفاوت است و توسط قانون تعیین می شود؛ سازمان‌های مختلفی در ایران مسئول جمع‌آوری و نظارت بر پرداخت حقوق دولتی هستند مانند : وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، وزارت نیرو و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
مالیات بر مصرف و فروش کالا و خدمات : از انواع مالیات است که به طور غیر مستقیم از مصرف کنندگان دریافت میشود و بر روی قیمت نهایی کالاها و خدمات اعمال میشود و مصرف کننده در هنگام خرید یا استفاده از آنها، آن را به فروشنده یا ارائه دهنده خدمات پرداخت می‌کند.
هدف از وضع مالیات بر مصرف و فروش کالا و خدمات؛ در واقع تامین بخشی از درآمدهای دولت است دولت‌ها می‌توانند بخشی از منابع مالی مورد نیاز خود را برای ارائه خدمات عمومی و زیر ساخت‌ها تامین کنند. همچنین اعمال مالیات بر روی کالاها و خدمات خاص، می‌تواند به کنترل و تنظیم مصرف آن کالاها و خدمات کمک کند.