مالیات بر ارزش افزوده (VAT: Value added tax) یک نوع مالیات بر مصرف بوده که فقط بر ارزش افزوده هر مرحله از تولید، توزیع و خدمات تعلق میگیرد و پرداخت کننده آن مصرف کننده نهایی آن کالا و یا خدمات می باشد.
مصرف کننده نهایی یعنی کسی که از مغازه یا فروشگاه یا هر مرکز دیگری، کالا یا خدماتی را دریافت کرده و بهای آن را میپردازد و با آن فعالیت اقتصادی انجام نمی دهد.
تصور اشتباهی که از مالیات ارزش افزوده وجود دارد این است که گمان میکنیم مثل مالیات عملکرد و مالیات حقوق باید از سود یا درآمد پرداخت کنیم که به این شکل نیست. فرض کنید کالایی خریداری میکنید، جدا از قیمت کالا ما 9 یا 10 درصد مالیات و عوارض که مالیات ارزش افزوده به آن میگویند، به فروشنده پرداخت میکنیم. در مقابل وقتی کالا را میفروشیم 9 یا 10 درصد از خریدار دریافت میکنیم. عملا اختلاف بین مالیات فروش و مالیات خرید را به سازمان امور مالیاتی پرداخت میکنیم. این مبلغی که به سازمان امور مالیاتی پرداخت شده از خریدار نهایی دریافت میشود.
مالیات ارزش افزوده از انواع مهم مالیات در کشور بوده که بسیاری از مجموعه‌ها و شرکت‌ها و کسب و کارها را درگیر خودش کرده در این مقاله مقررات مهم و چارچوب اصلی این نوع مالیات رو برای شما شرح خواهیم داد.
مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است؟
نرخ مالیات بر ارزش افزوده از سال 1403 با یک واحد افزایش، میزان 10 درصد میباشد.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده در از سال 1403 به صورت 10 درصد محاسبه میشود. این نرخ برای اکثر کالاها و خدمات اعمال میشود ولی استثنا هم وجود دارد. برخی کالاها و خدمات با نرخ صفر مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند مثل کتاب، نان، و لبنیات با نرخ صفر میباشند. برخی دیگر با نرخ‌هایی مثل 1% و 2% مشمول میشوند مثل واکسن با نرخ 2% در این قانون تعریف شده است.
برای درک موضوع اینکه چطور مصرف کننده مالیات ارزش افزوده را پرداخت میکند یک مثال از روند تولید، پخش و فروش نهایی کالا در ذیل درج کرده ایم:
مثال نحوه دریافت مالیات ارزش افزوده با نرخ 9 درصد: فرض کنید یک تولید کننده کالایی را تولید کرده و به قیمت 1 میلیون تومان میفروشد. در مرحله بعد عمده فروش با همان قیمت از تولید کننده خریداری کرده و به مبلغ 3 میلیون تومان به خرده فروش میفروشد. خرده فروش نیز همین کالا را به مصرف کننده 6 میلیون تومان میفروشد. در این چرخه زنجیره اقتصادی وجود دشاته و هر کدام از حلقه‌های این زنجیره اقتصادی موظفن از خریدار خود مالیات بر ارزش افزوده دریافت کنند.
یعنی تولید کننده که ۱ میلیون فروش انجام داده باید ۹۰ هزار تومان مالیات بر ارزش افزوده از عمده فروش دریافت کند. عمده فروش ۹۰ هزار تومان ارزش افزوده به تولید کننده پول پرداخت کرده و زمانی که به خرده فروش جنس را میفروشد ۲۷۰ هزار تومان ارزش افزوده دریافت میکند. خرده فروش هم ۵۴۰ هزار تومان از مصرف کننده ارزش افزوده دریافت میکند.
اتفاقی که افتاده به این صورت است:
عمده فروش مبلغ ۹۰ هزار تومان بابت مالیات ارزش افزوده پرداخت کرده و ۲۷۰ هزار تومان بابت ارزش افزوده از مشتری دریافت کرده و میبایست مابه التفاوت آن یعنی ۲۷۰ هزار تومان را به سازمان مالیاتی بدهد.
همینطور خرده فروش ۲۷۰ هزار تومان ارزش افزوده به عمده فروش پرداخت کرده ۵۴۰ هزار تومان ارزش افزوده از مصرف کننده گرفته، در نتیجه ۲۷۰ هزار تومان رو باید به سازمان مالیاتی پرداخت کند. یعنی مبه التفاوت ارزش افزوده دریافتی از مشتری و ارزش افزوده‌ای که در زمان خرید پرداخت کرده است.
اما مصرف کننده نهایی که اینجا ۵۴۰ هزار تومان ارزش افزوده پرداخت کرده دیگر نمیتوان این پول از جایی پس بگیرد. به همین دلیل میگوییم که ارزش افزوده را مصرف کننده نهایی پرداخت میکند.
تولید کننده، عمده فروش و خرده فروش هیچ کدام قرار نیست مبلغ ارزش افزوده پرداخت کنند. مبلغی در واقع از مشتری خود میگیرند، مبلغی هم زمان خرید پرداخت کرده اند، ما به تفاوت اینها را به سازمان مالیاتی میدهند. اگر ارزش افزوده خرید از ارزش افزوده فروش بیشتر باشد، طلبکار میشوند.
این زنجیره رد و بدل شده و در نهایت مالیات ارزش افزوده‌های پرداختی و دریافتی از هم کم کسر شده و ما التفاوتی اگر باقی ماند، این تفاوت را به سازمان مالیاتی پرداخت میکنند و اظهارنامه ارزش افزوده ارسال میکنند. در واقع این ارزش افزوده‌ها رو به دارایی اعلام کرده و مبلغ را برای سازمان مالیاتی واریز میکنند.
درصد مالیات بر ارزش افزوده چقدر است؟
درصد مالیات بر ارزش تا سال ۱۴۰۰ به صورت ۳ درصد عوارض و ۶ درصد مالیات محاسبه می‌شد. از سال 1403 میزان آن 10 درصد محاسبه میشود.
از تاریخ اجرایی شدن قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده، مجموع مالیات و عوارض با نرخ ۹ درصد برای عموم کالاها محاسبه میشود. البته کالاهای معدودی وجود دارند که یا از مالیات معاف بوده یا باید نرخ متفاوتی از مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کنند.
بر اساس ابلاغیه سال ۱۴۰۰ مدیر کل واردات گمرک ایران به گمرکات اجرایی در رابطه با مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی راجع به مالیات بر ارزش افزوده بعضی کالاهای اساسی، تا پایان سال ۱۴۰۱ نرخ مالیات بر ارزش افزوده این مواد غذایی معادل یک درصد تعیین شده است:
قند و شکر
گوشت قرمز
دانه‌های روغنی
انواع روغن خام
واردات برنج و گندم
کدام اصناف، کالاها و خدمات از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند؟
برای اینکه بدانید لیست معافیت خدمات در قانون مالیات بر ارزش افزوده شامل چه کالاها و خدماتی است، می‌توانید لیست اصناف، کالاها و خدمات معاف از ارزش افزوده را مورد بررسی قرار دهید. کالاها و خدماتی که در این لیست نباشند، مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند. از دی ماه ۱۴۰۰ تولید‌کنندگان و عرضه‌کنندگان موظف به درج برچسب معافیت ارزش افزوده بر روی کالاهای معاف شدند. در ضمن کالاهای تولید داخل که دارای رشد رقابت‌پذیر هستند، شامل ۳ درصد مالیات میشوند. از طرفی افرادی که در زمینه صادرات کالا فعالیت دارند، به دلیل ارزآوری، این کالاها از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
اصناف معاف از مالیات بر ارزش افزوده
بخشی از اصناف معاف از خدمات در قانون مالیات بر ارزش افزوده شامل موارد زیر هستند:
مشاغل مربوط به فروش سم، کود، بذر و نهال
مشاغل مربوط به تولید محصولات کشاورزی فرآوری نشده
مشاغل مربوط به دام و طیور زنده و آبزیان و زنبور عسل و نوغان
دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، کتاب، تحریر و مطبوعات
نان، برنج، آرد خبازی، گوشت، حبوبات، قند، شکر، سویا، شیر، شیر خشک، پنیر، روغن نباتی
کالاهای اهدایی بلاعوض به موسسات دولتی، نهاد‌های عمومی غیردولتی، وزارتخانه‌ها و…
انواع دارو
اموال غیر منقول
خدمات بانکی و اعتباری بانک‌ها، موسسات تعاونی و اعتباری، صندوق‌های قرض الحسنه مجاز، خدمات معاملات، تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس و بازار‌های خارج از بورس
فرش دستباف
انواع خدمات آموزشی و پژوهشی
خوراک دام و طیور
تجهیزات کمک ناوبری، تجهیزات هوانوردی و راهدار ویژه فرودگاه
خدمات حمل و نقل عمومی مسافری درون شهری و برون شهری و…
خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده
بخشی از خدمات معاف از قانون مالیات بر ارزش افزوده شامل موارد زیر هستند:
خدمات زینک، چاپ، نشریه، انتشار روزنامه، کتاب، خدمات نشر و توزیع آنها
خدمات تشخیص و پیشگیری، خدمات درمانی، خدمات توانبخشی و حمایتی
خدمات درمانی و پیشگیری دامی و گیاهی، کشت بافت و تولید اندام‌های تکثیری گیاهان، واحد‌های ماشینی کردن آب کشاورزی
عملیات و خدمات بانکی و خدمات اعتباری قرض الحسنه صندوق‌های مجاز
خدمات بیمه‌های محصولات کشاورزی، خدمات بیمه‌های زندگی، خدمات بیمه اجتماعی و درمان تکمیلی
خدمات منتشر کردن و نقل و انتقالات سهام، حق تقدم، سایر اوراق بهادار و سهم الشرکه
خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی مجوز دار و خدمات اقامتی هتل‌های سه ستاره و پایین‌تر، مهمان پذیر‌ها و دیگر مراکز اقامتی مجوز دار
خدمات بازار سرمایه شامل معاملات، تسویه اوراق بهادار و کالاها در بورس‌ها و بازار‌های خارج از آن
صدور و ابطال و نقل و انتقال واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری مجوز دار
خدمات حمل و نقل درون شهری، برون شهری و بین‌المللی جاده‌های ریلی و دریایی و…
کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده
بخشی از کالاهای معاف از خدمات در قانون مالیات بر ارزش افزوده شامل موارد زیر هستند:
تمام محصولات کشاورزی فرآوری نشده شامل محصولات خام زراعی و باغی، محصولات مرتعی، گیاهان دارویی، محصولات جنگل و گلخانه
هرگونه انتقال دارایی به/از صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه
هرگونه انتقال دارایی به/از نهاد واسط موضوع قانون توسعه ابزار‌ها و نهاد‌های مالی جدید
تجهیزات کمک ناوبری و هوانوردی، رادارها، تجهیزات نظامی و تجهیزات اطلاعاتی
دام زنده و خوراک آن، بذر، نشاء، نهال، سم و کود و آب مصارف کشاورزی
کالاهای وارد شده به همراه مسافر برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر قانون امور گمرکی
فرش دستباف و صنایع دستی داخلی
دارایی‌های غیر منقول و انواع حواله‌های کاغذی یا الکترونیکی مبتنی بر آنها
انواع دارو و واکسن‌های انسانی و دامی، لوازم مصرفی درمانی و لوازم توانبخشی
تجهیزات و اقلام با کاربرد‌های دفاعی، نظامی، انتظامی، اطلاعاتی و امنیتی
برای مالیات بر ارزش افزوده کالاهای اساسی چه قانونی وجود دارد؟
برای بیشتر کالاها نرخ عوارض و مالیات بر ارزش افزوده ۹ درصد در نظر گرفته شده است. با این حال مالیات بر ارزش افزوده برای ۱۳ کالای اساسی با نرخ ۱ درصد محاسبه میشود. این کالاهای اساسی عبارتند از:
چای، قند، شکر، برنج، گندم، گوشت قرمز، لوبیا، نخود، عدس و ماش از دسته حبوبات، انواع دانه‌های روغنی شامل سویا و کلزا، روغن خام (سویا، کلزا، آفتابگردان و روغن پالم)
آیا مشاغل معاف از مالیات باید تکالیف مالیاتی را انجام دهند؟
اشخاص حقیقی و حقوقی که کسب‌وکار آنها مربوط به عرضه کالا و خدمات معاف از ارزش افزوده است، معاف از انجام تکالیف قانونی مثل ثبت نام ارزش افزوده و تهیه و ارسال اظهارنامه هستند. این اشخاص اجازه ندارند هیچ گونه مبلغی تحت عنوان ارزش افزوده در فاکتور‌های خود دریافت کنند. سازمان امور مالیاتی هیچ فراخوانی برای معافیت ارزش افزوده اصناف نداده است. افرادی که فعالیت اقتصادی داشته و در گروه‌های معاف از مالیات نیستند، موظف به ثبت نام در سیستم مالیات ارزش افزوده هستند و باید گواهی‌نامه دریافت کنند تا مالیات دریافتی از مصرف‌کننده را در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دهند.
چه کسانی می توانند مالیات ارزش افزوده دریافت کنند؟
دو شرط مهم برای پرداخت مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد، اگر این دو شرط وجود داشت در زمان فروش باید ارزش افزوده پرداخت کنیم و در زمان خرید باید از مشتری ارزش افزوده را بگیریم. این دو شرط عبارتند از:
شرط اول فروشنده باید واجد شرایط دریافت مالیات بر ارزش افزوده باشد. یعنی مجوز قانونی برای گرفتن ارزش افزوده داشته باشد. این فروشنده از ابتدا باید جزو فراخوان های سازمان مالیاتی بوده باشد. مثلا عمده فروشان مشمول ارزش افزوده هستند.
شرط دوم کالا و خدماتی که معامله میشود، نباید جزو کالا و خدمات معاف از ارزش افزوده باشد. یک سری از کالاها و خدمات معاف از ارزش افزوده هستند. مثلا محصولات کشاورزی که فراوری نشده اند معاف هستند. صنایع دستی معاف هستند. در ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده فهرست کالاها و خدمات معاف را نام برده که در این مقاله به آن ها اشاره کرده ایم.
اما در کنار این دو شرط فروشنده نباید جزو مودیان فاقد اعتبار مالیات بر ارزش افزوده باشد. افرادی به خاطر صدور صورت حساب سوری، انجام معاملات غیر واقعی، جزو بلک لیست سازمان مالیاتی شده اند و به هیچ عنوان با این افراد نباید معامله کرد و نباید به آنها ارزش افزوده پرداخت کرد.
اگر کسی جزو فراخوان های ارزش افزوده نباشد و از مشتری ارزش افزوده دریافت کند، علاوه بر برگشت آن ارزش افزوده، دو برابر ارزش افزوده شامل جرایم مالیاتی می شود. همچنین اگر کالا و خدمات معاف فروخته شود و از مشتری بابت آن ارزش افزوده دریافت شود، مجددا علاوه بر برگشت مبلغ مالیات دریافت شده، دو برابر جریمه شامل حال فروشنده میشود و این جریمه با اعتراض مالیاتی هم قابل بخشش نیست.
نحوه محاسبه درصد مالیات بر ارزش افزوده
دو روش مرسوم در جهان برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده وجود دارند که در ایران هم استفاده میشوند. این دو روش شامل روش تفریقی مستقیم و روش تفریقی غیر مستقیم هستند.
روش تفریقی مستقیم: در روش تفریقی مستقیم نحوه محاسبه درصد مالیات بر ارزش افزوده به این صورت است که اول ما به التفاوت خرید و فروش محاسبه شده و سپس عدد به دست آمده در نرخ مالیات بر ارزش افزوده ضرب میشود. در این روش مسئولیت پرداخت مالیات بابت ارزش افزوده‌ای که ایجاد شده بر عهده هر مرحله از زنجیره خرید و فروش کالا است.
روش تفریقی غیر مستقیم: از طرفی نحوه محاسبه درصد خدمات در قانون مالیات بر ارزش افزوده به روش تفریقی غیر مستقیم بدین صورت است که هر شرکت یا بنگاه اقتصادی هنگام خرید کالا در کنار پرداخت بهای ماده اولیه، مالیات بر ارزش افزوده آن را هم به فروشنده پرداخت میکند. این نوع محاسبه که روش اعتباری یا صورت حسابی هم نامیده میشود، خریدار را ملزم به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده میکند. یعنی هنگام فروش کالایی که مشمول مالیات است، از خریدار هم مالیات گرفته میشود.
مالیات بر ارزش افزوده که شامل ما به التفاوت مالیات پرداخت شده و اخذ شده است، به سازمان مالیاتی کشور پرداخت میشود. در صورت بیشتر بودن مقدار مالیات پرداختی نسبت به مقداری که باید پرداخت شود، مقدار اضافی می‌تواند به دوره مالیات بعدی موکول شود. البته مطابق با خدمات در قانون مالیات بر ارزش افزوده امکان استرداد پول از سازمان امور مالیاتی هم وجود دارد.
مشمولین مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده شامل تمام مشاغلی میشود که به هر روش در زمینه خرید و فروش کالا یا خدمات فعالیت دارند.
لیست مشمولین مالیات بر ارزش افزوده شامل دسته‌بندی‌های زیر است:
بهره برداران از معادن
کارخانه‌های بهره‌برداری و کارگاه‌های تولیدی
کلیه وارد‌کنندگان و صادرکنندگان کالا
ارائه‌دهندگان خدمات دفترداری، حسابرسی، حسابداری و مالی
حسابداران رسمی مشغول به کار و موسسه‌های حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی در ایران
ارائه‌دهندگان خدمات مدیریتی و مشاوره
ارائه‌دهندگان خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای
مهمان خانه‌ها، هتل‌ها و متل‌ها
واسطه‌های مالی، عمده فروش‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، صاحبان انبار‌ها و نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی
موسسه‌های حمل و نقل موتوری و باربری، زمینی، دریایی و هوایی
نمایندگان موسسه‌های صنعتی و تجاری داخل یا خارج
موسسات مهندسی
موسسات بازاریابی و تبلیغاتی
فروشندگان آهن آلات
فروشندگان طلا و جواهر
صاحبان چایخانه‌ها، رستوران‌ها و تالار‌های پذیرایی
صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز ماشین
صاحبان نمایشگاه‌های اتومبیل و بنگاه‌های معاملات ملکی
صاحبان دفاتر اسناد رسمی
صاحبان دفاتر خدمات ارتباطی، دفاتر خدمات دولت و مراکز ارتباطات رایانه‌ای
اغذیه فروشی‌ها با مالکیت و نام تجاری
صاحبان دفاتر خدماتی مسافرتی و جهانگردی
سالن‌های غذاخوری، سفره خانه‌های سنتی و چلوکبابی‌ها
مکان‌های تفریحی و ورزشی
صاحبان سینما‌ها و تماشا خانه‌ها
برای اطمینان از ارزش افزوده کالاها و خدمات باید لیست اصناف معاف از مالیات را چک کنید. در صورت نبود کالاها و خدمات شما در آن لیست، شما از مشمولین ارزش افزوده هستید.
کدام خدمات جزء مشمولین قانون مالیات بر ارزش افزوده قرار میگیرند؟
مطابق قانون قانون مالیات بر ارزش افزوده، خدماتی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده میشوند شامل موارد زیر هستند:
ارائه‌دهندگان خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای
ارائه‌دهندگان انواع خدمات رایانه‌ای و انفورماتیک
ارائه‌دهندگان خدمات حسابرسی، حسابداری، مالی و دفترداری
صاحبان دفاتر خدمات دولت، دفاتر خدمات ارتباطی و صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای
صندوق‌های قرض الحسنه مجاز، موسسات و تعاونی‌های اعتباری، خدمات بانکی و اعتباری بانک‌ها
خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالاها در بورس و بازار‌های خارجی از آن
انواع خدمات آموزشی و پژوهشی
تکالیف مالیات ارزش افزوده برای مشمولین
بر اساس فراخوان‌های هشت‌گانه، فعالیت‌های اقتصادی موجود در لیست مشمولین خدمات در قانون مالیات بر ارزش افزوده موظف به انجام تکالیف زیر هستند:
۱. در سامانه مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام کنند.
۲. برای آنها بر اساس قوانین نظام صنفی، صورتحساب صادر شود. این صورتحساب مطابق استاندارد‌های سازمان مالیاتی بوده و شامل مشخصات طرفین معامله و جزئیات معامله است. در صورت استفاده از ماشین‌های فروش هم نوار ماشین جایگزین صورتحساب میشود.
۳. مالیات و عوارض ارزش افزوده باید در صورتحساب صادره درج و از مشتری دریافت شود.
۴. مودی باید اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را تا ۱۵ روز پس از پایان هر فصل پرداخت کند.
۵. مودی باید مالیات و عوارض تعیین شده را در مهلت مقرر پرداخت کند.
۶. مودی باید اسناد و مدارک را تا مهلت تعیین شده (۱۰ سال) ثبت و نگهداری کند.
بازه زمانی پرداخت مالیات بر ارزش افزوده
بر اساس خدمات در قانون مالیات بر ارزش افزوده، مشمولین ارزش افزوده موظف به پرداخت مالیات در هر ۹۰ روز یکبار (با مهلت ۱۵ روزه) هستند. آنها بر اساس قانون ملزم به بارگذاری اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده از طریق سامانه هستند و باید مبلغ مالیات را پرداخت کنند. به طور کلی مصرف‌کنندگان کالا و خدمات باید در بازه زمانی مشخص شده مالیات بر ارزش افزوده را بپردازند. پرداخت به موقع مالیات باعث میشود که دیگر نیاز نباشد افراد، جریمه دیرکرد را هم پرداخت کنند.
مراحل صدور گواهی برای مشمولیت ارزش افزوده مالیات بر ارزش افزوده در شرکت‌ها
افرادی که بر اساس قوانین خدمات در قانون مالیات بر ارزش افزوده تحت پوشش هستند، باید از سازمان مالیات گواهی دریافت کنند. بنابراین باید با مراجعه به بخش مدیریت سامانه EVAT، گزینه صدور گواهی ثبت نام را انتخاب کنند. گواهی پس از تایید توسط اداره پست به مودی ارسال میشود. شرایط صدور این گواهی هم شامل موارد زیر است:
۱. فرآیند ثبت نام اولیه در سامانه مالیات بر ارزش افزوده تکمیل شود.
۲. در سامانه عملیات اینترنتی سازمان مالیات کشور ثبت نام شود.
۳. برای صدور گواهی و ثبت نام، درخواست رسمی ارائه شود.
۴. اظهارنامه‌های مربوط به دوره‌های قانونی تقدیم شود.
۵. صحت اطلاعات ارائه شده اشخاص به وسیله کارشناسان سازمان مالیات بررسی شود.
مهم‌ترین نکات در نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده، توجه به نکات زیر ضروری است:
۱. در مالیات‌هایی که مودیان هنگام خرید کالا یا ارائه خدمات به استناد صورتحساب‌های صادره پرداخت کرده‌اند، مالیات‌های وصول شده، اخذ و الباقی کسر و به آنها مسترد میشود.
۲. تجهیزات خطوط تولید و ماشین آلات از کالاهای مورد استفاده برای فعالیت‌های اقتصادی مودی هستند.
۳. در صورت اضافه پرداختی مودیان مشمول حکم این ماده در هر دوره مالیاتی، مالیات اضافه پرداخت شده برای دوره‌های بعد منظور شده و در صورت تقاضای مودی، مسترد میشود.
۴. در صورت اشتغال مودیان به عرضه کالا یا خدمات معاف از مالیات، مالیات‌های پرداخت شده بابت خرید کالا یا خدمات تا این مرحله قابل استرداد نیستند.
۵. قسمتی از مالیات‌های ارزش افزوده پرداختی مودی که قابل استرداد نیستند، جزء هزینه‌های قابل قبول موضوع قانون مالیات‌های مستقیم هستند.
۶. مبالغ اضافه دریافتی از مودیان خدمات در قانون مالیات بر ارزش افزوده در صورت مسترد نشدن در ظرف ۳ ماه مشمول خسارت به میزان ۲ درصد در ماه میشوند.
۷. مالیات‌های پرداخت شده توسط شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در زمان خرید کالاها و خدمات برای انجام وظایف و خدمات قانونی، قابل استرداد هستند.
انواع مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده شامل مالیات بر ارزش افزوده درآمد، مالیات بر ارزش افزوده تولیدی و مالیات بر ارزش افزوده مصرفی میشود که در ادامه هر کدام را بررسی میکنیم:
مالیات بر ارزش افزوده درآمد که ارزش افزوده به عنوان مبنای محاسبه مالیات بوده و از طریق کسر ارزش خرید از ارزش فروش محاسبه میشود. این نوع مالیات شامل اخذ مالیات برای فروش تولید خالص کالاها است. پس از کسر هزینه استهلاک به سرمایه‌گذاری خالص، درآمد مشمول مالیات بر ارزش افزوده میشود.
مالیات بر ارزش افزوده تولیدی بر فروش کالاهای مصرفی و هم بر فروش کالاهای سرمایه‌ای اعمال میشود. یعنی اعمال مالیات بر روی فروش کالاهای مصرفی و کالاهای سرمایه‌ای. بدین ترتیب بنگاه اقتصادی با خرید کالا هیچ اعتبار مالیاتی به دست نمی‌آورد.
مالیات ارزش افزوده مصرفی فقط مشمول به فروش کالاهای مصرفی میشود. در مقابل، فروش کالاهای سرمایه‌ای معاف از مالیات است. بنگاه اقتصادی در زمان خرید کالاهای سرمایه‌ای، اعتبار مالیاتی دریافت میکند که می‌تواند آن را با مالیات بر ارزش افزوده فروش خود تهاتر کند. در این نوع مالیات تمام مخارج سرمایه‌گذاری ناخالص مالیات بر ارزش افزوده به این دلیل که بر اساس کالاها و خدمات مصرفی هستند، حذف میشود.
مالیات بر ارزش افزوده طبق تعریف سازمان امور مالیاتی
مالیات بر ارزش افزوده طبق تعریف سازمان امور مالیاتی، یک نوع مالیات چند مرحله‌ای است که در مراحل گوناگون زنجیره واردات، تولید و توزیع باعث اخذ درصدی از ارزش افزوده کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه شده در هر مرحله میشود.
در مقابل مالیات پرداختی در هر مرحله از زنجیره واردات، تولید و توزیع به عنصر مرحله بعدی زنجیره منتقل میشود تا در نهایت پرداخت آن توسط مصرف‌کننده نهایی انجام شود. در قانون مالیات بر ارزش افزوده نشان می‌دهد که این مبلغ شامل درصدی از بهای فروش کالاها یا خدمات است که باید توسط عرضه‌کنندگان کالا یا خدمات در زمان فروش از خریداران اخذ شود.
این مالیات که از بهای کالا یا خدمات عرضه شده جدا است، به صورت دوره‌ای به سازمان امور مالیاتی کشور داده میشود. در این قانون، منظور از ارزش افزوده تفاوتی است که بین ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری شده در یک دوره مشخص وجود دارد. در ایران عرضه کالاها و ارائه خدمات به همراه واردات و صادرات کالاها مشمول این قانون هستند.
تعریف ارزش افزوده
ارزشی که به مواد خام و سایر مواد تولیدی (به جز نیروی انسانی) داده میشود، ارزش افزوده نام دارد. بر اساس تعریف مطرح شده در قانون مالیات، تفاوت بین ارزش کالا و خدمات عرضه شده با کالاها و خدمات خریداری شده در یک دوره معین مربوط به مالیات بر ارزش افزوده میشود. اما سوال اینجا است که کدام گروه از کالاها، خدمات یا اصناف مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند؟
با توجه به اخذ جریمه برای دیرکرد، پرداخت مالیات در بازه زمانی معین که از اهمیت بالایی برخوردار است، در این مقاله پس از معرفی انواع مالیات بر ارزش افزوده و آشنایی با نحوه محاسبه آن، مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده را بررسی میکنیم. آشنایی با قانون مالیات بر ارزش افزوده اهمیت بالایی دارد و انجام تکالیف مالیاتی آن هم بسیار مهم است.
