کاهش مالیات بصورت قانونی یکی از مهم ترین دغدغه های افراد حقیقی و حقوقی در ایران است که به دنبال بهینه سازی مالی و حفظ سرمایه خود هستند. با توجه به پیچیدگی های قوانین مالیاتی و تغییرات سالانه آن ها، آگاهی از روش های قانونی، استفاده از معافیت ها، و برنامه ریزی مالی دقیق می تواند به پرداخت مالیات کمتر منجر شود.
در سال 1404، با ادامه اصلاحات مالیاتی و تمرکز دولت بر افزایش درآمدهای غیرنفتی، انتظار می رود قوانین مالیاتی با هدف شفافیت بیشتر و کاهش فرار مالیاتی به روزرسانی شوند.
این مقاله از رایان محاسبان ، با استناد به قانون مالیات های مستقیم (مصوب 1394 با اصلاحات بعدی)، بخشنامه های سازمان امور مالیاتی، و پیش بینی های مبتنی بر روندهای اخیر، راهکارهای تخصصی و قانونی برای کاهش مالیات را با جزئیات ارائه می دهد.
برای کاهش مالیات ابتدا گزارش رسیدگی دریافت کنید، قبل 30 روز اعتراض مالیاتی کنید، اگر مالیات را قبول ندارید توافق نکنید و حتما لایحه مالیاتی داشته باشید.
اقدامات اولیه برای کاهش مالیات
برای شروع فرآیند کاهش مالیات، مودیان باید اقدامات اولیه ای را انجام دهند که پایه ای برای استفاده از معافیت ها و کاهش های قانونی است. دریافت گزارش رسیدگی مالیاتی از سازمان امور مالیاتی اولین گام است که اطلاعات دقیق درباره مالیات تعیین شده را ارائه می دهد. در صورت عدم توافق با مبلغ مالیات، مودیان می توانند ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ، اعتراض خود را ثبت کنند (ماده 238 قانون مالیات های مستقیم).
این اعتراض برای کاهش مالیات باید با یک لایحه مالیاتی حرفه ای و مبتنی بر مدارک معتبر پشتیبانی شود. عدم توافق زودهنگام با مالیات تعیین شده و ارائه دفاعیات دقیق می تواند از جریمه های غیرضروری جلوگیری کرده و شانس کاهش مالیات را افزایش دهد.
بهترین شیوه های کاهش مالیات برای افراد و شرکت ها
در ادامه، تکنیک های تخصصی برای کاهش مالیات با استناد به قوانین و به روزرسانی های احتمالی سال 1404 ارائه می شود. این روش ها هم برای افراد حقیقی و هم برای شرکت های حقوقی قابل استفاده هستند و بر رعایت کامل قوانین تأکید دارند.
1. بهینه سازی ساختار شرکت برای بهره مندی از معافیت های محلی و بین المللی
یکی از راهکارهای پیشرفته کاهش مالیات برای شرکت های حقوقی، بهینه سازی ساختار سازمانی است. این شامل ایجاد زیرمجموعه های جدید، ثبت شرکت در مناطق آزاد تجاری (مانند کیش، قشم یا چابهار) یا حتی تأسیس دفاتر خارجی در کشورهایی با نرخ مالیاتی پایین تر است. طبق ماده 13 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی (مصوب 1372 با اصلاحات بعدی)، شرکت های ثبت شده در این مناطق از معافیت مالیاتی 20ساله برای فعالیت های تولیدی و خدماتی برخوردارند.
در سال 1404، انتظار می رود این معافیت ها برای تشویق سرمایه گذاری ادامه یابند، اما ممکن است شرایط سخت گیرانه تری برای اثبات فعالیت واقعی در این مناطق اعمال شود. برای مثال، شرکت ها باید دفاتر فعال و نیروی انسانی مستقر در منطقه داشته باشند تا از معافیت بهره مند شوند. این روش به ویژه برای شرکت های صادراتی یا فعال در حوزه فناوری مناسب است، زیرا می توانند از معافیت های صادراتی ماده 141 قانون مالیات های مستقیم نیز استفاده کنند.
2. نگارش لایحه مالیاتی حرفه ای
تهیه لایحه مالیاتی دقیق و منطبق با قوانین سال 1404، یکی از مؤثرترین روش ها برای دفاع از حقوق مالیاتی و کاهش مالیات است. طبق ماده 238 و 239 قانون مالیات های مستقیم، مودیان می توانند در صورت اختلاف با ممیز مالیاتی، لایحه ای ارائه دهند که شامل مدارک مالی، فاکتورهای معتبر، و استدلال های قانونی باشد.
این لایحه باید توسط مشاوران مالیاتی یا حسابداران حرفه ای تهیه شود تا از معافیت ها و کسورات قانونی به درستی استفاده کند. در سال 1404، با توجه به تمرکز سازمان امور مالیاتی بر دیجیتالی سازی فرآیندها، انتظار می رود که ارائه الکترونیکی لایحه از طریق سامانه مودیان مالیاتی الزامی شود. این روش نه تنها مالیات را کاهش می دهد، بلکه شفافیت و اعتبار مودی را نزد سازمان امور مالیاتی افزایش می دهد.
3. ارائه مدارک هزینه های قابل کسر
ارائه مدارک دقیق هزینه های قابل قبول مالیاتی، راهکاری کلیدی برای کاهش درآمد مشمول مالیات است. طبق ماده 147 و 148 قانون مالیات های مستقیم، هزینه های زیر می توانند از درآمد مشمول مالیات کسر شوند:
- هزینه های درمانی شامل هزینه های بیمارستان، دارو، و خدمات پزشکی برای مودی، خانواده، و افراد تحت تکفل.
- پرداخت های بیمه عمر و بیمه های مرتبط با حوادث.
- خسارات ناشی از حوادث طبیعی مانند زلزله و سیل، با ارائه مدارک معتبر.
- کمک های نقدی و غیرنقدی به مؤسسات خیریه ثبت شده.
- هزینه های تحصیل فرزندان شامل شهریه، کتاب، و لوازم تحریر.
- اقساط وام مسکن برای خرید یا ساخت ملک.
- هزینه های تجاری شامل حقوق و دستمزد، اجاره، بیمه، تعمیرات، خرید تجهیزات، و هزینه های بازاریابی.
در سال 1404، با اجرای کامل سامانه مودیان مالیاتی (ماده 169 مکرر قانون مالیات های مستقیم)، ارائه فاکتورهای الکترونیکی برای این هزینه ها الزامی است. هزینه های بالای 20 میلیون تومان باید از طریق سیستم بانکی تسویه شوند و مدارک معتبر ارائه گردد. این روش به کاهش قابل توجه مالیات منجر می شود، به ویژه برای شرکت هایی که هزینه های تجاری بالایی دارند.
4. انتخاب اینتا کد مناسب
اینتا کد (کد اقتصادی) مبنای محاسبه مالیات در بسیاری از فعالیت هاست. انتخاب اینتا کد متناسب با نوع فعالیت، تأثیر مستقیمی بر نرخ مالیات دارد. برای مثال، فعالیت های اینترنتی و کسب وکارهای آنلاین معمولاً ضریب مالیاتی پایین تری دارند (حدود 10-15%) نسبت به فعالیت های خدماتی (تا 40%). مودیان می توانند اینتا کد خود را از سایت www.intamedia.ir استعلام کنند. شرکت ها همچنین می توانند چندین اینتا کد برای فعالیت های مختلف (مثلاً تأمین کالا و خدمات اجرایی) تعریف کنند تا مالیات را بهینه کنند. در سال 1404، انتظار می رود سازمان امور مالیاتی نظارت بیشتری بر انتخاب اینتا کد داشته باشد تا از سوءاستفاده جلوگیری شود.
5. تخصیص درصد مناسب برای فعالیت ها
هنگام ثبت نام کد اقتصادی، شرکت ها باید درصد فعالیت های خدماتی و فروش را مشخص کنند. فعالیت های خدماتی معمولاً نرخ مالیاتی بالاتری دارند (تا 25% طبق ماده 105 قانون مالیات های مستقیم). بنابراین، تخصیص درصد بیشتر به فعالیت های فروش می تواند مالیات را کاهش دهد. این روش نیازمند مشاوره با حسابدار برای جلوگیری از مغایرت با اسناد مالی است.
6. معرفی حساب بانکی تجاری
جداسازی حساب های تجاری از حساب های شخصی و معرفی حساب بانکی تجاری به سازمان امور مالیاتی، شفافیت مالی را افزایش می دهد. طبق ماده 169 قانون مالیات های مستقیم، تراکنش های تجاری باید از طریق حساب های ثبت شده انجام شوند تا کسر هزینه ها پذیرفته شود. این کار از جرایم مالیاتی ناشی از عدم شفافیت جلوگیری کرده و مدیریت مالی را بهبود می بخشد. در سال 1404، با اجرای کامل سامانه مودیان، انتظار می رود که نظارت بر تراکنش های بانکی تشدید شود.
7. تبدیل پرونده انفرادی به مشارکتی یا حقوقی
تبدیل پرونده مالیاتی انفرادی به پرونده مشارکتی یا ثبت شرکت حقوقی، امکان استفاده از معافیت های بیشتری را فراهم می کند. طبق ماده 131 قانون مالیات های مستقیم، نرخ مالیات اشخاص حقیقی به صورت پلکانی تا 35% است، اما شرکت های حقوقی نرخ ثابت 25% دارند (ماده 105). همچنین، شرکت های حقوقی می توانند هزینه های بیشتری (مانند اجاره دفتر و حقوق کارکنان) را به عنوان هزینه قابل کسر ثبت کنند. این روش به ویژه برای کسب وکارهای با درآمد بالا مناسب است.
راهکارهای قانونی پیشرفته برای کاهش مالیات
بیایید چند تکنیک پیشرفته برای کاهش مالیات را هم مرور کنیم :
تکمیل و ارسال به موقع اظهارنامه مالیاتی
اظهارنامه مالیاتی، سندی بسیار مهم و ضروری برای مدیریت مالیات است. طبق ماده 192 قانون مالیات های مستقیم، عدم ارائه به موقع اظهارنامه منجر به جریمه غیرقابل بخشش معادل 30% مالیات می شود. در مقابل، ارائه به موقع و دقیق اظهارنامه می تواند تخفیفات مالیاتی را فعال کند. بر اساس ماده 189، مودیانی که سه سال متوالی اظهارنامه و ارزش افزوده را به موقع ارسال کرده و مالیات را پرداخت کنند، 5% تخفیف مالیاتی یا 4% کسر از بدهی مالیاتی دریافت می کنند.
مدارک موردنیاز شامل صورت حساب های بانکی، لیست فروش ها، خریدها، حقوق و دستمزد، بیمه تأمین اجتماعی، و هزینه های متفرقه است. در سال 1404، با دیجیتالی شدن فرآیندها، اظهارنامه ها باید از طریق سامانه مودیان ارسال شوند.
محاسبه استهلاک دارایی ها
استهلاک دارایی های ثابت مانند ماشین آلات، تجهیزات، و ساختمان ها می تواند به عنوان هزینه از درآمد مشمول مالیات کسر شود (ماده 149 قانون مالیات های مستقیم). در سال 1404، انتظار می رود که روش های محاسبه استهلاک (مانند روش خط مستقیم یا نزولی) با استانداردهای حسابداری بین المللی هماهنگ تر شوند. ثبت دقیق استهلاک با ارائه مدارک معتبر، مالیات را کاهش می دهد.
بهره مندی از معافیت های مالیاتی
بررسی منظم معافیت های مالیاتی، کلید کاهش مالیات است. طبق ماده 132 قانون مالیات های مستقیم، فعالیت های تولیدی و معدنی با مجوز بهره برداری از معافیت مالیاتی تا 10 سال برخوردارند. همچنین، مشوق های مربوط به تحقیق و توسعه (R&D)، سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر، استخدام نیروی جدید، و فعالیت در مناطق کمتر توسعه یافته در سال 1404 احتمالاً تقویت خواهند شد. ماده 141 نیز معافیت 100% برای درآمدهای صادراتی غیرنفتی ارائه می دهد. مودیان باید قوانین جدید را از طریق سایت سازمان امور مالیاتی (www.intamedia.ir) بررسی کنند.
انتقال زیان های مالیاتی
طبق ماده 147 قانون مالیات های مستقیم، زیان های مالیاتی شرکت ها می توانند تا 7 سال به سال های آینده منتقل شوند. این زیان ها از درآمد مشمول مالیات کسر شده و مالیات را کاهش می دهند. این روش برای شرکت های نوپا یا در حال توسعه بسیار مؤثر است و در سال 1404 همچنان قابل استفاده خواهد بود.
مدیریت جریان نقدی و درآمد
مدیریت جریان نقدی با انتقال درآمدها به سال های با نرخ مالیاتی پایین تر یا ثبت هزینه های بیشتر در سال های پرسود، مالیات را کاهش می دهد. این روش نیازمند برنامه ریزی دقیق حسابداری است و باید با قوانین ماده 169 (ثبت دقیق تراکنش ها) هماهنگ باشد.
تأمین مالی از طریق بدهی
استفاده از بدهی به جای انتشار سهام برای تأمین مالی، امکان کسر بهره پرداختی از درآمد مشمول مالیات را فراهم می کند (ماده 148). برخلاف سود سهام، بهره بدهی به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته می شود. این روش برای شرکت های با پروژه های بزرگ سرمایه گذاری مناسب است.
استفاده از روش های انتقال قیمت
در شرکت های بین المللی، انتقال درآمدها به واحدهایی در کشورهای با نرخ مالیاتی پایین تر (Transfer Pricing) می تواند مالیات را کاهش دهد. این روش باید با رعایت قوانین بین المللی (مانند OECD BEPS) و ماده 169 مکرر قانون مالیات های مستقیم انجام شود تا از جریمه ها جلوگیری گردد.
استفاده از ماده های قانونی برای کاهش مالیات
شاید بپرسید چگونه از مواد قانونی برای کاهش مالیات بهره ببریم؟
تبصره 7 ماده 100 و تبصره ماده 131
طبق تبصره ماده 100، مودیانی که درآمد ابرازی سال جاری آن ها تا 40% بیشتر از سال قبل باشد، تخفیف مالیاتی دریافت نمی کنند، اما به ازای هر 10% افزایش درآمد، 1% تخفیف تا سقف 5% اعمال می شود. برای مثال، اگر درآمد سال گذشته 1 میلیارد تومان و امسال 2 میلیارد تومان باشد، 60% افزایش درآمد منجر به 5% تخفیف می شود. برای اشخاص حقوقی، نرخ مالیات از 25% به 20% کاهش می یابد. برای اشخاص حقیقی، طبق ماده 131، مالیات پلکانی (10% تا 35%) با تخفیف محاسبه می شود.
تبصره 2 ماده 169
هزینه های خرید و راه اندازی سامانه صندوق فروش از مالیات قطعی شده کسر می شود. در سال 1404، با اجباری شدن استفاده از سامانه مودیان، این کسر هزینه اهمیت بیشتری خواهد داشت.
راهکارهای اجرایی کاهش مالیات
- طبق ماده 189، مودیان قانونمند که سه سال متوالی اظهارنامه و مالیات را به موقع ارائه کنند، از تخفیف 5% برخوردار می شوند.
- جمع آوری مدارک را جدی بگیرید ، ثبت دقیق هزینه ها با فاکتورهای الکترونیکی (ماده 169 مکرر) هزینه های قابل قبول را افزایش می دهد.
- معافیت های خاص برای اصناف (مانند کشاورزی، ماده 81) و مناطق محروم همچنان پابرجاست.
- ثبت درآمد دقیق مهم است، درآمد ابرازی کمتر از سال قبل می تواند منجر به رسیدگی مالیاتی و جریمه 30% شود (ماده 192).
- در مواردی که سابقه مالیاتی سنگین وجود دارد، تشکیل پرونده جدید با رعایت قوانین می تواند مالیات را کاهش دهد.
توصیه های نادرست و غیرقانونی
1- برخی توصیه می کنند که واریز مشتریان را مستقیما به حساب شخصی که از وی خرید میکنید یا با وی حساب دارید انجام دهید تا واریز مشتریان در گردش حساب شما وارد نشود.
2- یا پرونده جدید به اسم شخص جدید ایجاد کنید و فعالیت ان استفاده نمایید برای مثال مشاغل خانگی یا اینترنتی که ضریب مالیاتی پایین دارند.
3- یا به شما توصیه میشود که واریزی مشتریان را به حسابی کارت به کارت کنید که پرونده مالیاتی ندارند.
اما آیا این توصیه ها واقعا میزان مالیات شما را کاهش میدهد؟ شما با این ترفندها گردش حساب خود را پایین آورده اید اما پرونده های بسیاری وجود دارند که تنها با بازدید میدانی ممیز مالیاتی تمام این ترفند ها نقش بر آب شده است.ممیز مالیاتی از روی مصرف برق، کارکرد ماشین آلات، مساحت محل کار، تعداد پرسنل و بسیاری ملاک های دیگر می تواند پی ببرد که فروش و درآمد واقعی مودی چقدر بوده است بنابراین صداقت در ارائه اطلاعات صحیح می تواند اثر بخش تر باشد و حتی ممکن است از نظر کاهش مالیات، ارائه اطلاعات دقیق و صحیح به نفع مودی تمام شود.
