هزینه های قابل قبول مالیاتی؛ ماده های 147، 148 و 149 قانون مالیات مستقیم

هزینه های قابل قبول مالیاتی، هزینه هایی هستند که طبق قوانین مالیاتی، برای کسب درآمد انجام شده و می توان آن ها را از درآمد سالانه کسر کرد. این هزینه ها نقش مهمی در کاهش میزان مالیات پرداختی دارند.

برای اینکه یک هزینه به عنوان هزینه قابل قبول شناخته شود، باید شرایط خاصی را داشته باشد. از جمله این شرایط، ارتباط مستقیم هزینه با فعالیت کسب وکار و همچنین ذکر آن در قوانین مالیاتی است. به عبارت ساده تر، هر هزینه ای که برای کسب درآمد انجام می شود، هزینه قابل قبول نیست و تنها هزینه هایی که قانون اجازه کسر آن ها را می دهد، می توانند از درآمد کاسته شوند.

هزینه های قابل قبول مالیاتی یکی از مهم ترین مباحث مالیاتی است که تمامی شرکت ها و کسب وکارها باید به آن توجه کنند. در زمان تنظیم و تهیه اظهارنامه مالیاتی و صورت های مالی ، مشاغل سعی دارند با شناسایی و افزایش هزینه های قابل قبول، میزان سود خود را کاهش داده و در نتیجه، مالیات کمتری به سازمان امور مالیاتی بپردازند.

اما تنها هزینه هایی که مطابق با قانون مالیات های مستقیم و مرتبط با فعالیت های تجاری هستند، به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی شناخته می شوند. در این مقاله از رایان محاسبان به بررسی کامل هزینه های قابل قبول مالیاتی، ویژگی ها، قوانین مرتبط و لیست هزینه های مشمول و غیرمشمول می پردازیم.

هزینه های قابل قبول مالیاتی

طبق قانون مالیات های مستقیم، هزینه های قابل قبول مالیاتی به هزینه هایی اطلاق می شود که مرتبط با فعالیت های اقتصادی مؤسسات یا شرکت ها بوده و برای کسب درآمد در همان سال مالی انجام شده باشد. این هزینه ها باید مستند به مدارک رسمی و معتبر باشند و با درآمد کسب وکار در ارتباط مستقیم باشند.. با شناخت دقیق هزینه های قابل قبول مالیاتی، می توانید از پرداخت مالیات اضافی جلوگیری کرده و سود خود را افزایش دهید.

امروزه کاهش هزینه ها یکی از راهکارهای مهم برای افزایش سوددهی مشاغل است. با توجه به اینکه هزینه ها نیز باید در اظهارنامه مالیاتی قید شوند، شناخت و تعریف صحیح هزینه های قابل قبول می تواند به کسب وکارها در کاهش مالیات و افزایش سود کمک کند. اگر می خواهید مطمئن شوید که مالیات درستی پرداخت می کنید، باید قوانین مربوط به هزینه هایی که می توانید از درآمد خود کم کنید را بشناسید. در ادامه مفاد سه ماده از قانون مالیات مستقیم (147، 148 و 149) را بررسی می کنیم که در ارتباط مستقیم با هزینه های قابل قبول مالیاتی هستند با ما همراه باشید.

هزینه های قابل قبول مالیاتی ماده 147 قانون

در ماده 147 قانون مالیات های مستقیم، خصوصیاتی برای هزینه های قابل قبول مالیاتی مشخص شده است؛ طبق این قانون، هر هزینه ای که به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی در نظر گرفته می شود، باید با ارائه مدارک معتبر و قابل تأیید همراه باشد. فاکتورهای رسمی، رسیدها و سایر اسناد مالی می توانند به عنوان مدارک مستند ارائه شوند.

هزینه هایی که به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی در اظهارنامه مالیاتی ثبت می شوند، باید مستقیماً به کسب درآمد مؤسسه مرتبط باشند. این بدان معناست که هزینه باید برای تحقق درآمد در همان سال مالی هزینه شده باشد.

همچنین برخی از هزینه ها تنها در صورتی که سقف قانونی مشخص شده برای آن ها رعایت شود، قابل قبول مالیاتی هستند. برای مثال، هزینه هایی نظیر هزینه های تبلیغاتی یا خرید مواد مصرفی ممکن است سقف مشخصی داشته باشند که نباید از آن فراتر برود؛ در نظر داشته باشید که هزینه هایی که برای کسب درآمدهای معاف از مالیات صورت گرفته اند، قابل قبول نیستند. این هزینه ها در اظهارنامه مالیاتی محاسبه نمی شوند و نمی توان آن ها را از درآمد مشمول مالیات کسر کرد.

دو نکته مهم ماده 147 قانون هزینه های قابل قبول مالیاتی را بدانید :

• در زمان تهیه اظهارنامه مالیاتی، باید از دقت و صحت مدارک ارائه شده اطمینان حاصل کنید. هر گونه ابهام یا نقص در مدارک ممکن است موجب رد هزینه های اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی گردد.
• برای برخی هزینه ها مانند هزینه های استخدامی و اجاره ماشین آلات، باید به دقت حد نصاب قانونی را رعایت کنید. عدم رعایت این موارد ممکن است به عدم پذیرش هزینه ها منجر شود.

هزینه های قابل قبول مالیاتی ماده 148 قانون

در ماده 148 قانون مالیات های مستقیم، لیستی از هزینه های قابل قبول مالیاتی تعیین شده است؛ طبق این ماه قانونی، هزینه های مرتبط با خرید مواد اولیه و کالاهای مصرفی جهت تولید یا ارائه خدمات جزو هزینه های قابل قبول مالیاتی است، حقوق و مزایای کارکنان شامل حقوق، مزایا، پاداش، هزینه های بهداشتی و درمانی، بیمه، حقوق بازنشستگی و سایر موارد مشابه، همچنین اجاره محل کار و ماشین آلات و همچنین هزینه های بیمه مرتبط با عملیات و دارایی های تجاری و همچنین هزینه های اجتماعی شامل هزینه های مرتبط با برق، آب، سوخت، ارتباطات و سایر هزینه های مشابه هم از نظر قانون جزو هزینه های قابل قبلو مالیاتی هستند.

توجه داشته باشید که در هنگام تهیه اظهارنامه حتما تمام هزینه هایی که به عنوان هزینه قابل قبول منظور می شوند را با اسناد حسابداری معتبر از قبیل فاکتور، رسید، قرارداد و … مستندسازی کنید و در اسناد ارائه شده اطلاعات کاملی از جمله تاریخ انجام معامله، طرف مقابل، مبلغ، شرح هزینه و هرگونه جزئیات مرتبط دیگر را ذکر نمایید. هزینه ها باید به صورت مستقیم با فعالیت کسب وکار مرتبط باشند.

اداره امور دارایی در زمان حسابرسی مالیاتی به دنبال کوچک ترین مشکل  برای تایید نکردن هزینه های شما به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی است. پس تا حد امکان اسناد و مدارک مربوط به هزینه های انجام شده را بصورت دقیق در اظهارنامه با مدارک و اسناد معتبر بارگذاری کنید که جای ابهامی نداشته باشد.

ماده 148 دارای بندهای زیادی است که برای درک بهتر آن را در جدولی ارائه می کنیم:

هزینه های قابل قبول مالیاتی ماده 149 قانون

ماده 149 هم مواردی از هزینه های قابل قبول مالیاتی را در بر دارد:

طبق این قانون، دارایی های استهلاک پذیر شامل مواردی هستند که به مرور زمان یا بر اثر استفاده و فرسودگی، ارزش خود را از دست می دهند. هزینه استهلاک این دارایی ها به عنوان یکی از هزینه های قابل قبول مالیاتی محاسبه می شود، یعنی در محاسبه سود مشمول مالیات به عنوان هزینه از درآمد کسر می گردد. این دارایی ها می توانند شامل تجهیزات، ماشین آلات، ساختمان ها و سایر دارایی های مشهود باشند.

سازمان امور مالیاتی کشور موظف است که جداول مربوط به استهلاک دارایی ها را بر اساس استانداردهای حسابداری تهیه کند. این جداول تعیین می کنند که چگونه و با چه نرخی دارایی ها باید مستهلک شوند. پس از تهیه این جداول، آن ها توسط وزیر اقتصاد و دارایی تصویب خواهند شد.

تبصره ۱: تجدید ارزیابی دارایی ها

معافیت از مالیات بر درآمد: اگر ارزش دارایی های شرکت ها به دلیل تجدید ارزیابی (مثلاً در نتیجه تغییر قیمت های بازار) افزایش یابد، این افزایش ارزش مشمول مالیات بر درآمد نمی شود.

عدم پذیرش استهلاک ناشی از تجدید ارزیابی: هرگونه استهلاک ناشی از افزایش ارزش دارایی ها پس از تجدید ارزیابی، به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته نمی شود. یعنی استهلاک فقط بر اساس ارزش اولیه دارایی (قبل از تجدید ارزیابی) محاسبه می شود.

محاسبه مابه التفاوت فروش: در زمان فروش دارایی هایی که تجدید ارزیابی شده اند، مابه التفاوت بین قیمت فروش و ارزش دفتری (بدون در نظر گرفتن تجدید ارزیابی) در محاسبه درآمد مشمول مالیات منظور می شود. به عبارت دیگر، تجدید ارزیابی تاثیری بر درآمد مشمول مالیات حاصل از فروش ندارد.

تبصره ۲: زیان ناشی از فروش یا از کار افتادن دارایی ها

جبران زیان: اگر موسسه ای از فروش یا از کار افتادن دارایی استهلاک پذیر مانند ماشین آلات، زیانی متحمل شود، این زیان برابر با ارزش مستهلک نشده دارایی (پس از کسر مبلغ حاصل از فروش در صورت وجود) قابل محاسبه و ثبت در حساب سود و زیان همان سال است.

دارایی های تجدید ارزیابی شده: در مورد دارایی هایی که تجدید ارزیابی شده اند، زیان بر اساس ارزش دفتری قبل از تجدید ارزیابی محاسبه می شود.

هزینه های قابل قبول مالیاتی بر کدام مالیات تاثیر گذار است؟

هزینه های قابل قبول مالیاتی در واقع فقط و فقط بر روی مالیات بر درآمد عملکرد تاثیر دارد؛ مالیات بر درآمد عملکرد، مالیاتی است که بر درآمد حاصل از فعالیت های تجاری، صنعتی، کشاورزی و سایر فعالیت های اقتصادی اعمال می شود؛ در این نوع مالیات، هزینه های انجام شده برای کسب درآمد، نقش کلیدی در تعیین میزان مالیات قابل پرداخت دارند.

مالیات هایی مانند مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمد نقل و انتقال و مالیات بر درآمد اجاره املاک، بر درآمدهای خاصی تمرکز دارند و هزینه های مرتبط با کسب این درآمدها، معمولاً به عنوان هزینه قابل قبول شناخته نمی شوند. به عنوان مثال، هزینه های زندگی شخصی یک کارمند، قابل کسر از مالیات بر درآمد حقوق نیست.

هدف اصلی از تعیین هزینه های قابل قبول، ایجاد عدالت مالیاتی و تشویق به فعالیت های اقتصادی است. با کسر هزینه های مربوط به کسب درآمد، از پرداخت مالیات مضاعف بر یک درآمد جلوگیری می شود.

راهنمای کامل درج هزینه های قابل قبول مالیاتی برای حسابداران و مدیران مالی

در فرآیند رسیدگی به هزینه های مالیاتی، سازمان امور مالیاتی دستورالعمل ها و شرایط مشخصی را برای پذیرش هزینه های قابل قبول ارائه کرده است. این شرایط به منظور جلوگیری از تخلفات و صدور فاکتورهای صوری طراحی شده اند.

• مدارک معتبر و مستندات قانونی ارائه دهید؛ تمام هزینه هایی که در روند کسب وکار شما ایجاد می شود، باید همراه با صورتحساب معتبر باشد. با این حال، بسته به نوع هزینه، شکل صورتحساب متفاوت است. به عنوان مثال، برای هزینه هایی مانند کرایه تاکسی، رسید پرداخت کافی است. اما برای خرید مواد اولیه یا سایر هزینه های بزرگ تر، صورتحساب رسمی که دارای شناسه و جزئیات کامل است، ضروری می باشد.

یکی از مشکلاتی که سازمان امور مالیاتی با آن مواجه است، صدور صورتحساب های صوری توسط افراد سودجو است. بنابراین لازم است پیش از انجام هرگونه معامله، از اعتبار فروشنده مطمئن شوید. برای این منظور می توانید از سایت های معتبری مانند سایت سازمان امور مالیاتی و سایت قوه قضاییه برای بررسی اعتبار فروشنده استفاده کنید.

• مدرک پرداخت معتبر داشته باشید؛ تمام هزینه های انجام شده باید با مدرک پرداخت معتبر همراه باشند. بهترین مدرک، واریز وجه از حساب شرکت به حساب فروشنده است که مشخصات هر دو در صورتحساب رسمی ذکر شده باشد. این موضوع به خصوص برای معاملات با ارزش بالا از اهمیت بیشتری برخوردار است.
• ثبت در لیست معاملات فصلی را فراموش نکنید؛ یکی دیگر از شرایط پذیرش هزینه ها، ثبت آن ها در لیست معاملات فصلی است. هر دو طرف معامله باید اطمینان حاصل کنند که معاملاتشان در سامانه مربوطه ثبت و تأیید شده است تا هزینه های مربوطه مورد پذیرش قرار گیرد.
• مدارک حمل و نقل معتبر هم نیاز است ؛ برای کالاهایی که حجم یا وزن مشخصی دارند و نیاز به حمل و نقل دارند، ارائه مدارک حمل مانند بارنامه یا مدارک مشابه الزامی است. این موضوع به خصوص در مورد کالاهایی که با کامیون، کشتی یا وسایل نقلیه سنگین حمل می شوند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
• هزینه با درآمد ارتباط  مستقیم داشته باشد ؛ هزینه هایی که به منظور تحصیل درآمد موسسه انجام شده اند، باید به طور مستقیم با فعالیت های کسب وکار مرتبط باشند. اگر هزینه ای انجام شود که ارتباطی با درآمد موسسه نداشته باشد، حتی در صورت داشتن مدارک معتبر، مورد پذیرش نخواهد بود. به عنوان مثال، خرید طلا توسط یک کارگاه تولیدی اشیاء مسی، هزینه ای غیرقابل قبول خواهد بود.
• به دوره مالی توجه کنید؛ تمام هزینه ها باید در همان دوره مالی که درآمد حاصل شده است، ثبت شوند. به عبارت دیگر، هزینه هایی که به درآمدهای معاف یا دارای نرخ صفر تعلق دارند، قابل قبول نیستند و باید از محاسبات مالیاتی کنار گذاشته شوند.
• سقف هزینه ها را بدانید ؛ برخی از هزینه ها دارای سقف مشخصی هستند. به عنوان مثال، هزینه های ماموریت خارجی تنها تا سقف تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی قابل قبول هستند. حتی در صورتی که مستندات کافی برای هزینه بیشتر ارائه شود، مبلغ مازاد از این سقف پذیرفته نخواهد شد.
• برخی پرداخت ها باید حتما از طریق سیستم بانکی باشد؛ برای پذیرش هزینه های بالای پنجاه میلیون ریال، پرداخت باید حتماً از طریق سیستم بانکی صورت گیرد. این موضوع به عنوان مدرک پرداخت معتبر و اساسی در قبول هزینه ها در نظر گرفته می شود.

5 سوال و جواب مهم در حوزه هزینه های قابل قبول مالیاتی

1. حد نصاب هزینه مأموریت خارج از کشور چقدر است و برای چه مدت قابل قبول است؟ حد نصاب هزینه مأموریت یا مسافرت به خارج از کشور روزانه مبلغ دویست هزار تومان است. این مبلغ برای شرکت های تولیدی به مدت 180 روز (معادل 6 ماه)، برای شرکت های غیرتولیدی 60 روز (12 میلیون تومان) و برای اشخاص حقیقی 30 روز (6 میلیون تومان) تعیین شده است. هزینه های مازاد بر این حد نصاب جزء هزینه های غیرقابل قبول مالیاتی است.
2. آیا پاداش هیئت مدیره جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی است؟ خیر، پاداش هیئت مدیره که مطابق تصمیمات مجمع عمومی و مواد 239 و 241 قانون تجارت از محل سود خالص پرداخت می شود، جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی نیست. اما اگر این پاداش به اعضای حقیقی هیئت مدیره پرداخت شود، مشمول کسر مالیات بر حقوق است.
3. چه شرایطی برای قبول زیان یا خسارت وارده به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی وجود دارد؟ برای اینکه زیان یا خسارت وارده به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب شود، باید شرایط زیر فراهم باشد:
4. گواهی خسارت از سوی سازمان های ذی صلاح صادر شده باشد.
5. موضوع و میزان خسارت مشخص باشد.
6. جبران خسارت بر عهده دیگری نباشد و از طرف هیچ ارگانی یا شخصی جبران نشده باشد.
7. تعهد کتبی مبنی بر اینکه خسارت از طرف هیچ ارگانی جبران نخواهد شد، ارائه شود.
8. چه هزینه های تبلیغاتی ای به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی شناخته می شوند و چه شرایطی برای پذیرش آن ها وجود دارد؟ هزینه های تبلیغاتی که برای فروش کالاها و خدمات انجام می شود، بسته به نوع کالا یا خدمات و مدت زمان بهره برداری، شرایط متفاوتی برای پذیرش به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی دارند. به طور کلی، این هزینه ها باید در راستای معرفی و فروش کالاها یا خدمات انجام شوند و سقف مشخصی برای آن ها تعیین شده است.

شرایط پذیرش هزینه های تبلیغاتی به شرح زیر است:

• هزینه تبلیغات کالاهای جدید تا 5 سال پس از شروع فروش، به صورت اقساط مساوی و حداکثر 2 درصد فروش هر سال قابل قبول است.
• برای سال اول بهره برداری، 5 درصد و برای سال دوم 3 درصد و سال های بعد 2 درصد فروش خالص کالا، هزینه تبلیغات قابل قبول است.
• 7 درصد قیمت کالاهای صادراتی به عنوان هزینه تبلیغات قابل قبول است.
• 10 درصد فروش بلیط هر سال پس از کسر عوارض، به عنوان هزینه تبلیغات فیلم های سینمایی تولید داخل قابل قبول است.
• هزینه های تحقیقاتی چه شرایطی برای پذیرش به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی دارند؟ هزینه های تحقیقاتی نیز می توانند به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی شناخته شوند، اما با شرایط خاصی.
• هزینه های تحقیقاتی در شرکت های دانش بنیان معمولاً به عنوان هزینه قابل قبول شناخته می شود.
• هزینه های آموزش کارکنان اگر به منظور بهبود عملکرد و دانش آن ها باشد، می تواند به عنوان هزینه قابل قبول تلقی شود.
• هزینه های تحقیق و توسعه برای بهبود محصولات یا خدمات نیز به عنوان هزینه قابل قبول محسوب می شوند.

شرایط پذیرش هزینه های تحقیقاتی می تواند در صنایع و بخش های مختلف متفاوت باشد. بنابراین، برای اطمینان از پذیرش این هزینه ها، بهتر است با یک مشاور مالیاتی مشورت کنید.

هزینه های غیرقابل قبول مالیاتی

گفتیم که همه هزینه هایی که یک کسب وکار انجام می دهد، قابل قبول نیستند. برخی هزینه ها به دلایل مختلفی از جمله عدم وجود مستندات کافی، ارتباط نداشتن با فعالیت کسب وکار و یا مغایرت با قوانین مالیاتی، به عنوان هزینه های غیر قابل قبول شناخته می شوند.

هدف از تعیین هزینه های قابل قبول، ایجاد عدالت مالیاتی و جلوگیری از کسر هزینه های شخصی یا غیر مرتبط با فعالیت کسب وکار است. به همین دلیل، سازمان امور مالیاتی شرایط خاصی را برای پذیرش هزینه ها تعیین کرده است. اگر هزینه ای این شرایط را نداشته باشد، به عنوان هزینه غیر قابل قبول شناخته شده و از درآمد کسر نمی شود.

دلایل اصلی غیر قابل قبول بودن هزینه ها چیست ؟

عدم ارائه اسناد معتبر هزینه ها را غیر قابل قبول می کند؛ هر هزینه باید با صورتحساب یا سند معتبر دیگری پشتیبانی شود، پرداخت هزینه باید با مدرکی مانند فیش واریز یا رسید بانکی اثبات شود و هزینه باید مستقیماً به فعالیت اقتصادی کسب وکار مرتبط باشد.

عدم ارتباط با فعالیت اقتصادی: هزینه هایی که ارتباطی با کسب درآمد ندارند، مانند هزینه های شخصی، قابل قبول نیستند.

مغایرت با قوانین مالیاتی هزینه های قابل قبول مالیاتی را از بین میبرد؛ برخی هزینه ها به دلیل مغایرت با قوانین مالیاتی، مانند پرداخت پاداش به اعضای هیئت مدیره، قابل قبول نیستند.

لیست نمونه ای از هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی

• پاداش هایی که به اعضای هیئت مدیره پرداخت می شود، معمولاً به عنوان هزینه قابل قبول شناخته نمی شوند.
• کاهش ارزش دارایی هایی مانند سرمایه گذاری ها و موجودی کالا، به عنوان هزینه قابل قبول شناخته نمی شود.
• هزینه هایی که برای دارایی هایی صرف می شود که متعلق به کسب وکار نیست، قابل قبول نیست.
• عوارض و مالیات بر ارزش افزوده مرتبط با درآمدهای غیر معاف: این هزینه ها قابل کسر از درآمدهای مشمول مالیات نیستند.
• هزینه مرخصی که به کارکنان پرداخت نشده است، قابل قبول نیست.

در برخی موارد، ممکن است هزینه هایی که در ظاهر غیر قابل قبول به نظر می رسند، با ارائه مستندات کافی و توجیه مناسب، قابل قبول شناخته شوند. به عنوان مثال، اگر خرید دام از روستاییان محلی انجام شده باشد و امکان ارائه صورتحساب رسمی وجود نداشته باشد، با ارائه گواهی خرید از دهیاری یا سایر مدارک معتبر، ممکن است این هزینه قابل قبول شناخته شود.

اهمیت شناخت هزینه های غیر قابل قبول

با کسر هزینه های قابل قبول، می توانید مالیات کمتری پرداخت کنید همچنین آگاهی از قوانین مالیاتی و هزینه های قابل قبول، به شما یاری می رساند تا از بروز مشکلات مالیاتی جلوگیری کنید.

در نهایت، با دانستن اینکه چه هزینه هایی قابل قبول هستند، می توانید تصمیمات مالی بهتری برای کسب وکار خود بگیرید.

در این زمینه می توانید با مشاوران و متخصصان مشورت کنید.

سوالات متداول: