مرور زمان مالیاتی چیست؟

مرور زمان مالیاتی چیست؟

مرور زمان مالیاتی به عنوان یک سازوکار قانونی، مدت زمانی را مشخص می نماید که پس از انقضای آن، امکان رسیدگی به اظهارنامه های مالیاتی ساقط شده و سازمان امور مالیاتی از حق مطالبه مالیات محروم می گردد. مرور زمان مالیاتی نه تنها به تعلیق تعقیب حقوقی منجر می شود، بلکه مهلت مشخصی را برای رسیدگی به تکالیف مالیاتی مودیان تعیین می نماید.

ماده 277 قانون مالیات های مستقیم، به عنوان یکی از مهم ترین مواد قانونی حاکم بر این حوزه، چارچوب دقیق و جامعی را برای محاسبه مدت مرور زمان مالیاتی ترسیم نموده است. این ماده قانونی، با لحاظ عوامل متعددی از جمله نوع مالیات، تاریخ تسلیم اظهارنامه مالیاتی، و سایر شرایط مرتبط با هر پرونده مالیاتی، مدت زمانی را مشخص می نماید که پس از انقضای آن، سازمان امور مالیاتی دیگر نمی تواند نسبت به مطالبه مالیات اقدام نماید.

آگاهی از این مقرره قانونی، به مودیان مالیاتی این امکان را می دهد تا از حقوق مالیاتی خود دفاع کرده و از پرداخت مالیات های مازاد بر حق خود جلوگیری نمایند. از سوی دیگر، سازمان امور مالیاتی نیز با آگاهی از مفاد ماده 277 قانون مالیات های مستقیم می تواند در اجرای تکالیف قانونی خود با دقت و سرعت بیشتری عمل کرده و از بروز اختلافات مالیاتی پیشگیری نماید.

دلایل تعریف مرور زمان مالیاتی در سیستم مالیاتی کشور

اگر قانون مرور زمان مالیاتی وجود نداشته باشد، بسیاری از پرونده های مالیاتی برای سال های طولانی باز خواهند ماند. این امر می تواند به از بین رفتن اسناد و مدارک مالیاتی منجر شده و دقت و صحت فرآیند حسابرسی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.

همچنین وجود محدودیت زمانی برای مطالبه مالیات، موجب ایجاد نظم و قطعیت در پرونده های مالیاتی می شود. این امر کمک می کند تا مودیان بتوانند با خیال آسوده تری اسناد و مدارک مالیاتی خود را نگهداری کرده و از بروز اختلافات بی مورد جلوگیری کنند.

اگر سازمان امور مالیاتی بتواند بدون محدودیت زمانی مالیات را مطالبه کند، مودیان مالیاتی مجبور خواهند بود تمام اسناد مالی خود را برای دوره های زمانی نامحدود نگهداری کنند. این امر موجب افزایش فشار روانی و اقتصادی بر افراد و بنگاه های اقتصادی می شود.

در برخی موارد، ممکن است مالیات به اشتباه از شخصی غیر از مودی واقعی مطالبه شود. در چنین شرایطی، در صورتی که هیات حل اختلاف مالیاتی تایید کند که مالیات از فرد غیرمودی دریافت شده است، مطالبه مالیات بلافاصله متوقف می شود. بااین حال، اداره مالیاتی موظف است ظرف یک سال از تاریخ صدور رای هیات، مالیات را از مودی واقعی دریافت کند. اگر این مهلت رعایت نشود، مالیات مشمول مرور زمان شده و دیگر قابل مطالبه نخواهد بود.

قوانین مرور زمان مالیاتی در خصوص انواع مالیات

قوانین مرور زمان مالیاتی برای انواع مختلف مالیات، تفاوت هایی با هم دارند. دلایل این تفاوت ها چیست؟ هر نوع مالیات، ماهیت و ویژگی های خاص خود را دارد. به عنوان مثال، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر درآمد، مالیات بر املاک و … هر کدام محاسبه و پرداخت آن ها متفاوت است و طبیعتاً ممکن است قوانین مرور زمان متفاوتی نیز برای آن ها در نظر گرفته شود.

ماده ۱۵۷ قانون مالیات های مستقیم ؛ اظهارنامه

به موجب ماده ۱۵۷ قانون مالیات های مستقیم، مالیات های مربوط به مودیانی که اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر تسلیم نکرده اند یا الزام به تسلیم اظهارنامه نداشته اند، تنها تا مدت ۵ سال از تاریخ سررسید قابل مطالبه است. در صورتی که برگ تشخیص مالیات در این بازه صادر نشود و ظرف ۳ ماه پس از انقضای این ۵ سال به مودی ابلاغ نگردد، مطالبه مالیات منتفی خواهد شد.

محاسبه دقیق مرور زمان جرایم مالیاتی مستلزم تعیین تاریخ دقیق سررسید پرداخت است. مودیان می توانند با مراجعه به سامانه مودیان مالیاتی، اطلاعات لازم درباره سررسیدهای مالیاتی خود را مشاهده کنند.

بررسی ماده ۸۶ قانون مالیات های مستقیم ؛ مالیات حقوق

بر اساس ماده ۸۶ قانون مالیات های مستقیم، کارفرمایان موظف اند مالیات حقوق کارمندان را محاسبه و نهایتاً تا پایان ماه بعد از پرداخت حقوق به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کنند. مرور زمان مالیات حقوق بر این اساس از ۵ سال و ۳ ماه پس از پایان ماه مقرر شروع می شود.

تاریخ سررسید پرداخت مالیات حقوق به عنوان نقطه آغازین محاسبه مدت مرور زمان مالیاتی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر این اساس، مرور زمان مالیاتی حقوق از ابتدای ماه دوم پس از ماه پرداخت حقوق آغاز شده و تا پنج سال ادامه می یابد. به عنوان مثال، برای حقوق پرداخت شده در فروردین ماه، مهلت پرداخت مالیات تا پایان اردیبهشت ماه بوده و در نتیجه، مدت مرور زمان مالیاتی از ابتدای شهریور ماه سال پنجم آغاز می گردد.

مثال : پرداخت حقوق در تیرماه ۱۴۰۲:

  • سررسید پرداخت مالیات: پایان مرداد ۱۴۰۲
  • شروع مرور زمان: ابتدای شهریور ۱۴۰۷

ماده ۱۱۰ قانون مالیات های مستقیم ؛ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

ماده ۱۱۰ قانون مالیات های مستقیم یکی از مهم ترین مواد قانونی در حوزه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی است که به موضوع تسلیم اظهارنامه مالیاتی و مهلت قانونی برای این کار می پردازد؛ این ماده به صراحت بیان می کند که اشخاص حقوقی مکلف هستند حداکثر تا ۴ ماه پس از پایان سال مالیاتی خود، اظهارنامه مالیاتی و سایر اسناد مالی را به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند و مالیات محاسبه شده را پرداخت نمایند.

فرض کنید سال مالیاتی یک شرکت، از اول فروردین تا پایان اسفند هر سال باشد. بر اساس ماده ۱۱۰، این شرکت موظف است حداکثر تا پایان تیرماه سال بعد، اظهارنامه مالیاتی سال قبل را تسلیم کند.  اگر شرکتی به موقع اظهارنامه خود را تسلیم نکند و یا مالیات خود را به موقع پرداخت نکند، مشمول جریمه خواهد شد. مدت زمانی که سازمان امور مالیاتی می تواند نسبت به مطالبه این جریمه اقدام کند، به عنوان مرور زمان جرایم مالیاتی شناخته می شود.

طبق ماده ۱۱۰، مبنای محاسبه مرور زمان جرایم مالیاتی، تاریخ پایان مهلت قانونی برای تسلیم اظهارنامه است. در مثال بالا، اگر شرکتی اظهارنامه خود را در تاریخ 15 مرداد ماه تسلیم کند، از تاریخ 16 تیرماه (یک روز پس از پایان مهلت قانونی) جریمه تأخیر محاسبه می شود و سازمان امور مالیاتی تا 5 سال (که در قوانین مالیاتی تعیین شده است) می تواند این جریمه را مطالبه نماید و پس از آن این امر منتفی می گردد.

جدول خلاصه مرور زمان مالیاتی

ماده قانونیموضوعمدت مرور زمان مالیاتیتوضیحات مختصر
ماده 157اظهارنامه مالیاتی5 سال + 3 ماهمالیات مودیانی که اظهارنامه خود را در موعد مقرر تسلیم نکرده اند یا الزام به تسلیم نداشته اند، تا 5 سال قابل مطالبه است. ابلاغ برگ تشخیص باید ظرف 3 ماه انجام شود.
ماده 86مالیات حقوق5 سال + 3 ماهکارفرمایان باید مالیات حقوق را تا پایان ماه بعد از پرداخت حقوق واریز کنند. مرور زمان از ابتدای ماه دوم پس از مهلت پرداخت شروع می شود.
ماده 110مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی5 سالاشخاص حقوقی باید اظهارنامه مالیاتی خود را حداکثر تا 4 ماه پس از پایان سال مالیاتی تسلیم کنند. مرور زمان از پایان مهلت تسلیم اظهارنامه آغاز می شود.
ماده 277مرور زمان مالیاتیمتغیر بر اساس نوع مالیاتچارچوب کلی مرور زمان برای انواع مالیات ها با توجه به شرایط هر پرونده و نوع مالیات مشخص می شود.

چه مالیات هایی مشمول مرور زمان مالیاتی نمی شوند ؟

قوانین مالیاتی در ایران شامل مقررات متعددی است که برخی از آن ها از شمول قانون مرور زمان مالیاتی مستثنی هستند. این موارد به دلیل ماهیت خاص درآمدها یا دارایی ها و همچنین ضرورت پیگیری آن ها در هر زمان، شامل مرور زمان نمی شوند.

  • مالیات بر دارایی های شخصی

یکی از مهم ترین مواردی که تحت شمول مرور زمان جرایم مالیاتی قرار نمی گیرد، مالیات مربوط به دارایی های شخصی افراد است. دارایی های شخصی شامل اموال منقول و غیرمنقول بوده و قابلیت ردیابی و شناسایی همیشگی دارند. از آنجا که این دارایی ها به طور مستقیم تحت نظارت سازمان امور مالیاتی هستند، کارشناسان مالیاتی می توانند در هر زمان نسبت به تعیین و مطالبه مالیات مربوطه اقدام کنند.

  • مالیات بر درآمد ناشی از معاملات املاک

مالیات بر درآمد حاصل از معاملات املاک، اعم از خرید، فروش و اجاره، نیز از قانون مرور زمان مستثنی است. دلیل این استثنا ماهیت شفاف و قابل پیگیری این نوع درآمدها است. این مالیات معمولاً به واسطه قراردادهای رسمی ثبت شده در سامانه های دولتی یا دفاتر اسناد رسمی شناسایی می شود و سازمان امور مالیاتی مجاز است در هر زمان مالیات مربوطه را مطالبه کند.

  • مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده (VAT) نیز از شمول قانون مرور زمان مالیاتی مستثنی است. این مالیات، که به عنوان یکی از مالیات های غیرمستقیم و پایه دار اقتصادی شناخته می شود، به دلیل ماهیت تداومی و گردش مالی در زنجیره تولید و توزیع کالا و خدمات، امکان اعمال مرور زمان را ندارد. این موضوع موجب می شود که مودیان همواره مکلف به تسویه این نوع مالیات باشند. البته مرور زمان مالیاتی در خصوص مالیات بر ارزش افزوده ابهاماتی در قانون دارد و به صراحت بیان نشده است بنابراین در این زمینه میتوانید با مشاور مالیاتی صحبت کنید و از آخرین قوانین مطلع شوید.

Rate this post

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *