مالیات عملکرد به نوعی مالیات گفته می شود که از سود و زیان سالانه اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در امور اقتصادی کشور دریافت میشود. این مالیات در واقع سهمی از درآمد اشخاص است که برای اداره کشور، ارائه خدمات عمومی و عمران و آبادانی به حساب خزانه واریز میشود.
پس در واقع مالیات عملکرد یک مالیات مستقیم است و مالیات بر درآمد محسوب می شود. این نوع مالیات پایان سال بعد از محاسبه سود پرداخت میشود. مثل 131 مالیات اشخاص حقیقی که ضریب 15 و 20 و 25 درصد دارد و مالیات اشخاص حقوقی که 25 درصد ضریب دارد. که این موارد در نکات مالیاتی نیز اشاره شده بود.
در چه زمانی فردی از مالیات عملکرد معاف می شود؟
اگر اشخاص حقیقی و یا حقوقی در یک سال مالی سودی نکرده باشند و یا فعالیت هایشان با زیان همراه بوده باشد، از مالیات عملکرد معاف هستند و این موضوع در بحث مالیات شرکت های غیر فعال بیشتر توضیح داده شده است.
مالیات عملکرد چگونه محاسبه می شود؟
فرمول محاسبه مالیات عملکرد به طور کلی بسیار ساده است، اما جزئیات و موارد استثنایی بسیاری دارد که می‌تواند محاسبه دقیق آن را پیچیده کند. به همین دلیل، توصیه میشود، برای محاسبه دقیق مالیات عملکرد خود از متخصصین و مشاور مالیاتی کمک بگیرید.
فرمول کلی محسبه مالیات عملکرد اینگونه است : مالیات عملکرد = (درآمد مشمول مالیات) x (نرخ مالیات)
حال به بررسی دو جزو این فرمول می پردازیم:
محاسبه درآمد مشمول مالیات
برای این کار باید سود و زیان سالانه را حساب کنیم. جمع کل درآمدها که شامل فروش کالا و خدمات، دریافت سود سهام، دریات انواع اجاره، جوایز، سود سپرده‌های بانکی و به طور کل هر درآمدی که اشخاص حقیق و حقوقی به گونه ای کسب کرده اند.
جمع کل هزینه‌ها شامل هزینه های مستقیم مانند مواد اولیه، دستمزد و پرداخت اجاره و هزینه‌های غیرمستقیم شامل استهلاک، تبلیغات و … است.
حالا برای محاسبه سود یا زیان سالانه باید این کار را انجام دهیم : جمع کل درآمدها – جمع کل هزینه‌ها = سود یا زیان سالانه
کار همینجا تمام نمی شود، معافیت های مالیاتی و کسورات مالیاتی هم باید از این عدد کسر شوند.
معافیت های مالیاتی شامل
- معافیت مالیاتی حقوق: تا سقف مشخصی (در سال 1403، 1440 میلیون تومان)
- معافیت مالیاتی تولیدکنندگان: بر اساس قانون و نوع فعالیت
- معافیت مالیاتی صادرات: برای تشویق صادرات
- معافیت مالیاتی فعالیت های فرهنگی و هنری: با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- معافیت مالیاتی کمک به موسسات خیریه: تا سقف مشخصی
- سایر معافیت ها: بر اساس قوانین و مقررات
کسورات قانونی شامل
- هزینه های درمانی: تا سقف مشخصی (در سال 1403، 14 میلیون تومان)
- حق بیمه پرداختی: تا سقف مشخصی (در سال 1403، 36 میلیون تومان)
- کمک بلاعوض به موسسات خیریه تا سقف مشخصی (در سال 1403، 30 میلیون تومان)
- هزینه های مربوط به ایثارگران: بر اساس قانون
- سایر کسورات قانونی: بر اساس قوانین و مقررات که در بحث هزینه های قابول قبول مالیاتی می باشد.
حالا فرمول کامل را ببینیم : سود یا زیان سالانه – معافیت‌ها – کسورات قانونی = درآمد مشمول مالیات
نرخ مالیات
گفتیم که مالیات عملکرد چنین فرمولی دارد: درآمد مشمول مالیات x نرخ مالیات = مالیات
از این فرمول درآمد مشمول مالیات را شرح دادیم و حالا نوبت بررسی نرخ مالیات است. این نرخ برای اشخاص حقیقی به صورت پلکانی و برای اشخاص حقوقی به صورت ثابت تعیین میشود.
چه عواملی بر نرخ مالیات موثرند؟
- نوع شخص: نرخ مالیات برای اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است.
- میزان درآمد مشمول مالیات: نرخ مالیات برای اشخاص حقیقی به صورت پلکانی و بر اساس مقاطع مختلف درآمد تعیین میشود.
- قوانین و مقررات: نرخ مالیات ممکن است در سال‌های مختلف و بر اساس قوانین و مقررات مصوب تغییر کند.
نرخ مالیات اشخاص حقوقی در سال 1403، 25 درصد است و به صورت ثابت از درآمد مشمول مالیات آنها دریافت میشود. این نرخ در مقایسه با نرخ مالیات اشخاص حقیقی که به صورت پلکانی است، ساده‌تر است.
شرح پلکان نرخ مالیات عملکرد برای اشخاص حقیقی در سال 1403
| مقطع ورودی در آمد | نرخ یا تعرفه مالیات |
| تا ۵۰ میلیون تومان | ۱۵ درصد |
| 50 الی 100میلیون تومان | 20 درصد |
| 100 تا 200 میلیون تومان | 25 درصد |
| 200 تا 300 میلیون تومان | 30 درصد |
| بیش از 300 میلیون تومان | 35 درصد |
چرا مالیات عملکرد مهم است؟
پرداخت مالیات عملکرد، به عنوان یک واجب شرعی و قانونی، نقشی حیاتی در توسعه و آبادانی کشور ایفا می‌کند. این مالیات، سهمی از سود و زیان سالانه اشخاص حقیقی و حقوقی است که به منظور تامین منابع مالی دولت و ارائه خدمات عمومی به حساب خزانه واریز میشود.
همچنین پرداخت مالیات بر عملکرد، منجر به توزیع عادلانه ثروت در جامعه میشود. زمانی که افراد ثروتمندتر سهم بیشتری از مالیات را پرداخت می‌کنند، منابع مالی برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کم‌درآمد جامعه فراهم میشود.
دولت این مالیات را موتور محرک توسعه و عمران کشور قلمداد می کند. با استفاده از این منابع، دولت می‌تواند در زمینه‌هایی مانند ساخت و ساز مدارس، بیمارستان‌ها، جاده‌ها، پل‌ها و … سرمایه‌گذاری کند و به این ترتیب، رفاه و آسایش عمومی را ارتقا دهد همچنین برای ارائه خدمات عمومی مانند آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، امنیت، زیرساخت‌ها و … دولت از این منبع مالی استفاده می کند و بدون این منابع، دولت قادر به ارائه خدمات مناسب به شهروندان نخواهد بود.
از طرفی پرداخت مالیات، نشان‌دهنده مسئولیت‌پذیری اجتماعی افراد و تعهد آنها نسبت به جامعه است.
مراحل تعیین مالیات عملکرد :
مرحله 1 : نگهداری از اسناد و مدارک
اشخاص حقیقی و حقوقی موظف هستند اسناد و مدارک مربوط به درآمدها، هزینه‌ها، معافیت‌ها و کسورات قانونی خود را به مدت 5 سال نگهداری کنند و از این مدارک برای ارائه اظهانامه بهره ببرند؛ برخی از این اسناد و مدارک عبارتند از: فاکتورها، قراردادها، اسناد بانکی، دفاتر پلمپ شده و مستندات مربوط به معافیت‌ها و کسورات قانونی که باید بصورت منظم و ساختار یافته بایگانی و نگهداری شوند.
مرحله 2 : تکمیل اظهارنامه مالیات عملکرد
اظهارنامه مالیاتی فرمی است که در آن اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه‌ها درج میشود و انتخاب فرم مناسب بر اساس نوع فعالیت و وضعیت شغلی انجام می شود. در اظهارنامه باید اطلاعات بصورت کاملاً دقیق درج شوند که شامل درآمدها، هزینه‌ها، معافیت‌ها و کسورات قانونی است؛ این موارد را در بخش بعد با جزئیات کامل شرح خواهیم داد. در اظهار نامه، محاسبه مالیات بر اساس نرخ‌های مصوب صورت می گیرد.
مرحله 3 : ارائه اظهارنامه مالیاتی
اشخاص حقیقی و حقوقی موظف هستند اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه‌های خود را در اظهارنامه مالیاتی درج و به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند؛ ارائه اظهارنامه مالیاتی، گامی مهم در تکمیل فرآیند مالیات عملکرد است. و مرحله نهایی محسوب می شود که در آن اشخاص حقیقی و حقوقی موظف هستند اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه‌های خود را در قالب فرم‌های مخصوص به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند.
برای ارائه اظهارنامه مالیات، ابتدا بایستی مودی مالیاتی در سامانه مالیاتی my.tax.gov.ir ثبت نام کند. پس از ثبت نام، مودی باید از سامانه مذکور، فرم اظهارنامه را دریافت و تکمیل کند و سپس اطلاعات دقیق را در آن درج نماید.
همچنین لازم است مدارک و مستندات لازم را ضمیمه اظهارنامه کند تا مامور مالیاتی بتواند صحت آن ها را بررسی کند. این اسناد می تواند شامل مدارک هویتی، دفاتر و اسناد مالی و مدارک مربوط به معافیت‌ها و کسورات قانونی خواهد بود.
مرحله 4 : ارسال اظهارنامه
ارسال اظهار نامه به دو صورت قابل انجام است :
- به صورت الکترونیکی: از طریق سامانه‌های my.tax.gov.ir
- به صورت حضوری: در مراجعه به اداره امور مالیاتی
مهلت ارائه اظهارنامه تا پایان تیرماه هر سال در نظر گرفته شده است.
پس از ارسال اظهارنامه، سازمان امور مالیاتی آن را بررسی و در صورت تایید، مالیات متعلقه را محاسبه می‌کند. که شما می توانید به آن اعتراض کرده و یا مستقیما پرداخت کنید.
اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی به چه صورت است؟
اگر می خواهید به مالیات اعلام شده اعتراض کنید، باید درخواست کتبی خود را به اداره امور مالیاتی مربوطه ارسال کنید و دلایل و مستندات اعتراض خود را ذکر کنید. اداره امور مالیاتی به اعتراض شما رسیدگی می‌کند و در صورت نیاز، از شما مدارک و توضیحات بیشتری درخواست می کند.
در صورت عدم توافق با اداره امور مالیاتی، می توانید به هیئت حل اختلاف مالیاتی مراجعه کنید که این هیئت متشکل از نمایندگان سازمان امور مالیاتی، وزارت اقتصاد و دارایی و بخش خصوصی است.
و باز در صورت عدم رضایت از رای هیئت حل اختلاف مالیاتی، می توانید به دادگاه مراجعه کنید.
خوب است بدانید مهلت اعتراض، تنها تا 30 روز پس از ابلاغ برگ تشخیص مالیاتی است. در این مرحله می توانید از متخصصین حوزه حسابداری و مالیات مشورت بگیرید تا کاهش مالیات خود در مرحله اعتراض، موفق باشید.
جرائم مربوط به اظهارنامه چیست و بررسی آن ها
هدف از اعمال جریمه برای عدم ارائه یا ارائه دیرهنگام اظهارنامه مالیاتی، تشویق مودیان به ارائه به موقع اظهارنامه و پرداخت مالیات است.
اگر اظهارنامه مالیاتی خود را به موقع ارائه ندهید، معادل 20% از مالیات که باید پرداخت کنید، به عنوان جریمه به شما تعلق می‌گیرد. همچنین چنانچه اظهارنامه مالیاتی خود را با تاخیر ارائه دهید، به ازای هر ماه تاخیر، 2.5% از مالیات که باید پرداخت کنید، به عنوان جریمه به شما تعلق می‌گیرد.
البته جریمه عدم ارائه یا ارائه دیرهنگام اظهارنامه مالیاتی قابل بخشش است؛ شرایط بخشودگی جریمه در قانون مالیاتهای مستقیم ذکر شده است. برای اطلاع از شرایط بخشودگی جریمه می توانید به پورتال سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنید.
بخشودگی های مالیاتی مربوط به ارائه اظهارنامه
ارائه به موقع اظهارنامه مالیاتی نه تنها از جریمه دیرکرد جلوگیری می‌کند، بلکه مزایای دیگری نیز به همراه دارد.
در صورت ارائه اظهارنامه تا پایان تیرماه هر سال، جریمه دیرکرد تعلق نخواهد گرفت و امکان استفاده از بخشودگی جرایم هم وجود دارد؛ در صورت ارائه اظهارنامه در موعد مقرر، امکان استفاده از بخشودگی جرایم مالیاتی در سال‌های گذشته فراهم میشود.
نکته مهم : اگر مودی مالیاتی به مدن سه سال متوالی اظهارنامه خود را صحیح پر کرده و همراه با مدارک به سازمان امور مالیاتی تسلیم کند، در صورتی که درستی اطلاعات وی تأیید شود، به عنوان مودی خوش حساب محسوب شده و به میزان ۵ درصد بخشودگی مالیاتی نسبت به مالیاتهای پرداخت شده در ۳ سال، جایزه خوش حسابی تعلق خواهد گرفت.
همچنین در برخی از سال‌ها، دولت برای تشویق مودیان به پرداخت مالیات، بخشودگی جرایم مالیاتی در نظر می‌گیرد. مثلاً در صورت پرداخت نقدی اصل بدهی، مودی مشمول بخشودگی جرایم غیرقابل بخشش و جرائمی که بخشودگی آن مورد موافقت قرار نمی گیرد، خواهد شد. البته در صورت عدم امکان پرداخت نقدی بدهی، امکان تقسیط آن در درازمدت و با شرایط مناسب فراهم میشود.
شرح جزئیات موارد درج شده در اظهارنامه مالیاتی عملکرد:
مشخصات مودی:
- نام و نام خانوادگی : نام و نام خانوادگی کامل خود را به فارسی درج کنید.
- کد ملی : کد ملی 10 رقمی خود را درج کنید.
- نشانی : آدرس محل سکونت یا محل فعالیت خود را به طور کامل درج کنید.
- شماره تلفن : شماره تلفن ثابت و همراه خود را درج کنید.
- کدپستی : کدپستی محل سکونت یا محل فعالیت خود را درج کنید.
- سال مالی مورد نظر : سال مالی که اظهارنامه مربوط به آن است را درج کنید. برای مثال، برای ارائه اظهارنامه در سال 1403، سال مالی مورد نظر 1402 خواهد بود.
- نوع فعالیت : نوع فعالیت شغلی خود را به طور دقیق درج کنید. برای مثال، اگر پزشک هستید، باید نوع تخصص خود را نیز ذکر کنید.
اطلاعات مربوط به حساب‌های بانکی:
- شماره حساب : شماره حساب‌های بانکی خود را که در آنها تراکنش‌های مربوط به فعالیت شغلی شما انجام میشود، درج کنید.
- نام بانک : نام بانک‌هایی که حساب‌های شما در آنها افتتاح شده است را درج کنید.
- شماره شبا : شماره شبا (شناسه حساب بانکی) حساب‌های خود را درج کنید.
اطلاعات مربوط به درآمدها:
تمامی درآمدهای حاصل از فعالیت شغلی خود را درج کنید، اعم از درآمدهای مشمول مالیات و معاف از مالیات.
- نوع درآمد : نوع منبع درآمد خود را به طور دقیق درج کنید. برای مثال، اگر حقوق دریافت می‌کنید، باید نوع شغل و نام کارفرما را ذکر کنید.
- مبلغ : مبلغ هر یک از درآمدها را به طور جداگانه درج کنید.
- تاریخ : تاریخ دریافت هر یک از درآمدها را درج کنید.
- مستندات : مستندات مربوط به هر یک از درآمدها، مانند فیش حقوقی، قرارداد، فاکتور و … را ضمیمه اظهارنامه کنید؛ تمامی درآمدها، حتی اگر مشمول مالیات نباشند، باید در اظهارنامه درج شوند و مستندات مربوط به تمامی درآمدها باید ضمیمه اظهارنامه شوند.
اطلاعات مربوط به هزینه‌ها:
تمامی هزینه‌های مرتبط با فعالیت شغلی خود را درج کنید، اعم از هزینه‌های قابل قبول مالیاتی و غیرقابل قبول.
- نوع هزینه : نوع هر یک از هزینه‌ها را به طور دقیق درج کنید. برای مثال، اگر هزینه اجاره محل کار دارید، باید نوع و آدرس محل کار را ذکر کنید.
- مبلغ : مبلغ هر یک از هزینه‌ها را به طور جداگانه درج کنید.
- تاریخ : تاریخ پرداخت هر یک از هزینه‌ها را درج کنید.
- مستندات : مستندات مربوط به هر یک از هزینه‌ها، مانند فاکتور، قبض، قرارداد و … را ضمیمه اظهارنامه کنید، تمامی هزینه‌ها، حتی اگر غیرقابل قبول مالیاتی باشند، باید در اظهارنامه درج شوند و مستندات ضمیمه گردند.
اطلاعات مربوط به معافیت‌ها و کسورات قانونی:
- نوع معافیت : نوع معافیت مالیاتی مورد استفاده خود را به طور دقیق درج کنید. برای مثال، اگر از معافیت مالیاتی موضوع ماده 80 قانون مالیاتهای مستقیم استفاده می‌کنید، باید نوع فعالیت خود را ذکر کنید. تمامی کسورات قانونی باید به طور دقیق و صحیح درج شوند.
- مبلغ : مبلغ معافیت مالیاتی مورد استفاده را درج کنید.
- مستندات : مستندات مربوط به معافیت مالیاتی، مانند مجوز فعالیت، پروانه کسب و … را ضمیمه اظهارنامه کنید.
محاسبه مالیات عملکرد
در اظهارنامه محاسبه مالیات عملکرد را انجام دهی، بر اساس نرخ‌های مصوب و با در نظر گرفتن درآمدها، هزینه‌ها، معافیت‌ها و کسورات قانونی می توانید این کار را انجام دهید؛ بی شک در تمام این مراحل نیاز به حضور و نظارت کامل متخصصین حسابداری دارید.
چرا باید از حسابداران و کارشناس امور مالیاتی در محاسبه و پرداخت مالیات عملکرد استفاده کرد؟
محاسبه و ارائه اظهارنامه مالیات عملکرد، فرآیندی پیچیده و تخصصی است که نیازمند دانش و تجربه کافی در زمینه قوانین و مقررات مالیاتی است. کوچکترین اشتباهی در این فرآیند می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین و حتی مشکلات حقوقی برای شما شود. به همین دلیل، حضور متخصصین حوزه مالیات در تمام مراحل این فرآیند، از محاسبه تا ارائه اظهارنامه و اعتراض به آن، ضروری است.
قوانین و مقررات مالیاتی به طور مداوم در حال تغییر هستند و حسابداران سنتی ممکن است از این تغییرات آگاه نباشند و در نتیجه، با مشکلاتی روبرو شوند.
امروزه حسابداری سنتی روشی منسوخ و زمان‌بر برای مدیریت امور مالی است که با چالش‌های متعددی همراه است. در حسابداری سنتی، تمام محاسبات و ثبت اطلاعات به صورت دستی انجام میشود و یا با نرم افزارهایی که بصورت عمومی کاربرد دارند که احتمال خطا را به شدت افزایش می‌دهد. از طرفی، روش‌های سنتی حسابداری با پیشرفت تکنولوژی همگام نشده‌اند و قادر به پاسخگویی به نیازهای پیچیده دنیای امروز نیستند. فرآیندها زمان‌بر و طاقت‌فرسا هستند و نیازمند صرف وقت و انرژی زیادی است.
از دید مدیران شرکت ها، در حسابداری سنتی دسترسی به اطلاعات مالی به صورت لحظه‌ای و آنلاین امکان‌پذیر نیست و هرچقدر هم کارمندان حسابداری مجرب و متبحر باشند، ممکن است تخصص و دانش کافی برای حل مسائل پیچیده تمام امور مالی را نداشته باشند.
همه این عوامل باعث می شود که جهان به سمت برون سپاری عملیات حسابداری و مالی به شرکت های متخصص و به روز باشند، شرکت‌های حسابداری دارای تیمی از متخصصان مجرب در زمینه مالیات هستند که به تمام قوانین و مقررات و همچنین فرآیندهای مربوطه تسلط کامل دارند.
با سپردن امور مالیاتی خود به شرکت‌های حسابداری، می توانید از صحت و درستی فرآیندها و همچنین حفظ حقوق خود اطمینان خاطر داشته باشید و در نهایت، انتخاب یک شرکت حسابداری معتبر و باتجربه، بهترین راهکار برای انجام امور مالیاتی شما خواهد بود.
ما در رایان محاسبان در زمینه مالیات عملکرد چه می کنیم؟
- محاسبه دقیق مالیات
- تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی
- دفاع از حقوق شما در مراجع قانونی
- مشاوره تخصصی در امور مالیاتی
رایان محاسبان با بهره گیری از جدیدترین نرم افزارها و دانش روز مالی در زمینه بررسی و انجام امور مالیاتی به کسب و کار شما کمک می کند و همین طور در این راستا خدمات مشاوره مالی و مالیاتی را نیز ارائه می دهد.
