دو عنوان شغلی، نقشی حیاتی در سلامت مالی سازمانها ایفا میکنند: حسابدار و مدیر مالی. با وجود اشتراکاتی در زمینه وظایف و مهارتهای مورد نیاز، تمایزات ظریف و مهمی بین وظایف حسابدار و مدیر مالی وجود دارد که درک آنها برای هر سازمان و فردی که به دنبال درک نقشهای مختلف در حوزه مالی است، ضروری است.
پیش از اینکه به تفصیل، شرح وظایف حسابدار و مدیر مالی را ارائه دهیم؛ ابتدا خوب است تفاوت های عمیق این دو شغل و همچنین شباهت ها را مرورکنیم.
تفاوتهای کلیدی بین شرح وظایف حسابدار و مدیر مالی چیست؟
حسابداران و مدیران مالی، هر دو در کنار هم، تامین کننده و تضمین کننده سلامت مالی یک سازمان هستند. با وجود تفاوتهای وظایف حسابدار و مدیر مالی، هردوی این نقشها در راستای دستیابی به اهداف مالی مشترک با یکدیگر همکاری میکنند. درک صحیح از وظایف، نقاط اشتراک و تمایزات این دو حرفه، به مدیران سازمانها در انتخاب افراد مناسب برای هر نقش و ایجاد یک واحد مالی کارآمد و اثربخش کمک میکند. وظایف حسابدار و مدیر مالی چه تفاوت هایی دارند؟
- حسابداران بر ثبت دقیق و گزارشدهی اطلاعات مالی تمرکز دارند، در حالی که مدیران مالی بر تجزیه و تحلیل، برنامهریزی و هدایت امور مالی برای دستیابی به اهداف سازمانی تمرکز میکنند.
- حسابداران به مهارتهای فنی قوی در حسابداری و نرمافزارهای مربوطه نیاز دارند، در حالی که مدیران مالی به مهارتهای تحلیلی، تصمیمگیری، رهبری و ارتباطات قوی نیاز دارند.
- اکثر حسابداران دارای مدرک لیسانس حسابداری هستند، در حالی که مدیران مالی غالباً دارای مدرک کارشناسی ارشد یا دکترا در رشته امور مالی، مدیریت بازرگانی یا رشتههای مرتبط هستند.
- حسابداران میتوانند با کسب تجربه و ارتقای مدارک تحصیلی خود به سمتهای مدیریتی در حوزه مالی ارتقا یابند. مدیران مالی غالباً از طریق تجربه در سطوح مختلف حسابداری و امور مالی به این موقعیت میرسند.
نقاط اشتراک و همبستگی وظایف حسابدار و مدیر مالی چیست؟
همانطور که پیشتر گفته شد، وظایف حسابدار و مدیر مالی در کنار تمایزات کلیدی، نقاط اشتراک مهمی نیز دارند که همکاری و همبستگی آنها را در جهت سلامت مالی یک سازمان ضروری میسازد.
- هردوی این نقشها نیازمند نگاهی جامع به وضعیت مالی یک سازمان هستند. حسابداران با جمعآوری و سازماندهی اطلاعات مالی، تصویری دقیق از وضعیت فعلی ارائه میکنند. مدیران مالی با تحلیل این اطلاعات، چشماندازی از آینده ترسیم میکنند و استراتژیهای لازم برای رسیدن به اهداف مالی را تدوین میکنند.
- دقت و صحت در انجام وظایف، برای هر دو نقش از اهمیت بالایی برخوردار است. اشتباهات حسابداری میتوانند منجر به گزارشهای مالی نادرست و گمراه کننده شوند، در حالی که تحلیلهای نادرست مدیران مالی میتواند تصمیمگیریهای اشتباه و پرهزینه را به دنبال داشته باشد.
- حفظ صداقت، امانتداری و رازداری در هر دو حرفه ضروری است. حسابداران موظف به رعایت قوانین و استانداردهای حسابداری هستند، در حالی که مدیران مالی باید در قبال ذینفعان مختلف سازمان پاسخگو باشند و از بروز هرگونه تضاد منافع اجتناب کنند.
- ارتباط و همکاری مستمر بین حسابداران و مدیران مالی برای عملکرد موثر یک واحد مالی الزامی است. حسابداران باید اطلاعات دقیق و بهروز را به مدیران مالی ارائه کنند تا آنها بتوانند تحلیلهای دقیقی انجام دهند و تصمیمات درستی اتخاذ کنند. مدیران مالی نیز باید از حسابداران در مورد چالشها و فرصتهای پیش روی سازمان بازخورد بگیرند.
- اطلاعات و تحلیلهای ارائه شده توسط حسابداران و مدیران مالی، نقشی اساسی در فرآیند تصمیمگیری در سطوح مختلف سازمان ایفا میکند. این اطلاعات به مدیران ارشد در تخصیص منابع، سرمایهگذاری، مدیریت ریسک و دستیابی به اهداف سازمانی کمک میکند.
- با توجه به پیچیدگی روزافزون دنیای مالی، هردوی این نقشها نیازمند بهروزرسانی مداوم دانش و مهارتهای خود هستند. آشنایی با قوانین و مقررات جدید، نوآوریها و تحولات در حوزه حسابداری و امور مالی برای موفقیت در این حرفهها ضروری است.
شرح وظایف حسابدار
انواع حسابداری به عنوان رکن اصلی هر سیستم مالی، بر انجام امور حسابداری و مالیاتی یک سازمان تمرکز دارد. حسابداران وظایف متعددی را بر عهده دارند، از جمله:
ثبت معاملات:
- کلیه فعالیتهای مالی، از جمله خرید، فروش، دریافت و پرداختها را به صورت روزانه در سیستمهای حسابداری ثبت میکنند.
- هر تراکنش را با توجه به ماهیت و نوع آن به طور دقیق دستهبندی و کدگذاری میکنند تا بتوان آنها را به راحتی تجزیه و تحلیل کرد.
- از فاکتورها، رسیدها و سایر اسناد و مدارک مربوطه به عنوان پایه و اساس ثبتها استفاده میکنند.
- دقت و صحت ثبتها را به طور کامل بررسی میکنند تا از بروز هرگونه مغایرت یا خطایی جلوگیری شود.
تهیه گزارشهای مالی:
- صورت وضعیتی از داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان سهم سازمان را در یک مقطع زمانی خاص تهیه میکنند.
- عملکرد مالی سازمان را در یک دوره زمانی مشخص، از طریق نمایش درآمدها، هزینهها و سود نهایی نشان میدهد.
- جریانات نقدی ورودی و خروجی سازمان را در یک دوره زمانی مشخص به تفکیک منابع مختلف (مانند فعالیتهای عملیاتی، سرمایهگذاری و تأمین مالی) ارائه میکند.
- گزارشات مالی لازم برای ارائه به مراجع ذیصلاح مالیاتی را تهیه میکنند.
- گزارشهای مالی را به صورت خلاصه و قابل فهم برای مدیران و ذینفعان مختلف سازمان تهیه و ارائه میکنند.
اصول حسابداری:
- از دانش عمیق و به روز در مورد استانداردهای حسابداری و اصول حسابداری پذیرفته شده برخوردار هستند.
- در ثبت معاملات، تهیه گزارشها و سایر وظایف خود، به طور کامل و دقیق اصول حسابداری را رعایت میکنند.
- ببا تغییرات و بهروزرسانیهای جدید در استانداردها و رویههای حسابداری آشنایی پیدا میکنند و دانش خود را به طور مداوم ارتقا میدهند.
انطباق با قوانین مالیاتی:
- از کلیه قوانین و مقررات مالیاتی مربوطه، اعم از مالیات بر درآمد، مالیات بر ارزش افزوده و سایر مالیاتها، آگاهی کامل دارند.
- مالیاتهای متعلقه سازمان را به طور دقیق محاسبه میکنند.
- اظهارنامههای مالیاتی مربوط به دورههای مالی مختلف را تهیه و به مراجع ذیصلاح ارائه میکنند.
- مالیاتهای محاسبه شده را در موعد مقرر به حسابهای دولتی واریز میکنند.
- با تغییرات و بهروزرسانیهای جدید در قوانین و مقررات مالیاتی آشنایی پیدا میکنند و رویههای خود را مطابق با آنها تنظیم میکنند.
حسابداری مالیاتی:
- معاملاتی که مشمول مالیات میشوند را به درستی شناسایی میکنند.
- پایه مالیات هر یک از معاملات مشمول را مطابق با قوانین و مقررات مربوطه محاسبه میکنند.
- معافیتها و تخفیفهای مالیاتی قابل اعمال را شناسایی و در محاسبات لحاظ میکنند.
- رویدادهای مالیاتی را به طور دقیق در سیستمهای حسابداری ثبت میکنند.
- اسناد و مدارک مربوط به محاسبات مالیاتی را به طور کامل و دقیق حفظ میکنند.
نگهداری اسناد و مدارک:
- کلیه اسناد و مدارک مالی، از جمله فاکتورها، رسیدها، قراردادها، صورت حسابها و گزارشهای بانکی را به طور دقیق جمعآوری و بایگانی میکنند.
- اسناد و مدارک را به طور منظم و با توجه به تاریخ، نوع تراکنش و سایر معیارهای مرتبط دستهبندی میکنند.
- اسناد و مدارک را در شرایطی امن و به دور از آسیب حفظ و نگهداری میکنند.
- سیستم بایگانی را به گونهای طراحی میکنند که دسترسی به اسناد و مدارک در صورت نیاز به سهولت امکانپذیر باشد.
- از قوانین و مقررات مربوط به نگهداری اسناد و مدارک مالی تبعیت میکنند.
استفاده از نرمافزارهای حسابداری:
- از دانش و مهارت کافی در استفاده از نرمافزارهای حسابداری رایج برخوردار هستند.
- با بهروزرسانیها و نسخههای جدید نرمافزارهای حسابداری آشنایی پیدا میکنند و از آنها در انجام وظایف خود استفاده میکنند.
- در صورت بروز هرگونه مشکل در کار با نرمافزارها، قادر به حل آنها بوده و یا از متخصصان مربوطه کمک میگیرند.
- از قابلیتهای مختلف نرمافزارهای حسابداری، مانند گزارشگیری، تجزیه و تحلیل و اتوماسیون وظایف، به طور کامل استفاده میکنند.
توجه به جزئیات و دقت:
- در ثبت معاملات و تهیه گزارشها نهایت دقت را به کار میبرند تا از بروز هرگونه خطا یا مغایرت جلوگیری شود.
- قبل از نهایی کردن هرگونه گزارش یا ارائه اطلاعات به ذینفعان، صحت و دقت آنها را به طور کامل بررسی میکنند.
- به طور مرتب حسابها و اسناد و مدارک را با یکدیگر تطبیق میدهند تا از صحت و انسجام آنها اطمینان حاصل کنند.
- در انجام وظایف خود نظم و انضباط را رعایت میکنند و از بروز هرگونه بینظمی یا آشفتگی در کار خود جلوگیری میکنند.
مهارتهای بین فردی و ارتباطی:
- با ذینفعان مختلف مانند مدیران، کارکنان، مراجعان و مقامات دولتی به طور موثر و شفاف ارتباط برقرار میکنند.
- گزارشهای مالی را به زبانی ساده و قابل فهم برای مخاطبان مختلف ارائه میکنند.
- به سوالات و ابهامات ذینفعان در مورد مسائل مالی به طور دقیق و صبورانه پاسخ میدهند.
- به طور موثر با سایر اعضای تیم مالی و سایر بخشهای سازمان همکاری میکنند.
تعهد به اخلاق حرفهای:
- اطلاعات مالی محرمانه سازمان را به طور کامل حفظ میکنند و از افشای آنها به افراد غیرمجاز خودداری میکنند.
- در انجام وظایف خود صداقت و امانتداری را سرلوحه کار خود قرار میدهند و از هرگونه تقلب یا سوءاستفاده از اطلاعات مالی خودداری میکنند.
- کلیه قوانین و مقررات مربوط به حرفه حسابداری و همچنین قوانین و مقررات مالی کشور را به طور کامل رعایت میکنند.
- در قبال وظایف خود مسئولیتپذیر بوده و پاسخگوی نتایج کار خود هستند.
شرح وظایف مدیر مالی
وظایف حسابدار و مدیر مالی را قیاس می کنیم؛ در حالی که حسابداران بر ثبت و گزارشدهی دقیق اطلاعات مالی تمرکز دارند، مدیران مالی نقشی استراتژیکتر در هدایت امور مالی یک سازمان ایفا میکنند. مدیران مالی به عنوان مهندسان معمار امور مالی سازمان، نقشی راهبردی در هدایت و کنترل سلامت مالی و پیشبرد اهداف سازمانی ایفا میکنند.
آنها با اتکا به دانش عمیق مالی، قدرت تجزیه و تحلیل و مهارتهای رهبری، چشماندازی از آینده مالی سازمان ترسیم میکنند و با برنامهریزی دقیق، مدیریت منابع مالی و اتخاذ تصمیمات استراتژیک، بستر تحقق این چشمانداز را فراهم میکنند. وظایف اصلی یک مدیر مالی شامل موارد زیر میشود:
تجزیه و تحلیل مالی:
- به طور مرتب صورتهای مالی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد را بررسی میکنند تا از وضعیت مالی فعلی سازمان آگاهی یابند.
- نسبتهای مالی کلیدی مانند نرخ بازده داراییها، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهم و نسبت نقدینگی را محاسبه و تحلیل میکنند.
- روندهای گذشته و حال شاخصهای مالی را شناسایی و تحلیل میکنند تا چشماندازی از وضعیت مالی آتی سازمان به دست آورند.
- با استفاده از روشهای مختلف مانند مدلسازی مالی و پیشبینیهای آماری، پیشبینیهایی از وضعیت مالی آینده سازمان در سناریوهای مختلف ارائه میکنند.
برنامهریزی و بودجهبندی مالی:
- اهداف مالی کوتاهمدت و بلندمدت سازمان را در راستای چشمانداز کلی آن تعیین میکنند.
- با توجه به اهداف مالی و پیشبینیهای انجام شده، بودجههای دقیق و منظم برای بخشهای مختلف سازمان تهیه میکنند.
- عملکرد مالی واقعی را به طور مرتب با بودجههای مصوب مقایسه میکنند و در صورت انحراف از مسیر، اقدامات اصلاحی لازم را انجام میدهند.
- در صورت بروز شرایط غیرمنتظره، بودجهها را به طور انعطافپذیر و با در نظر گرفتن شرایط جدید، بازنگری و تعدیل میکنند.
مدیریت نقدینگی:
- جریانات نقدی ورودی و خروجی آتی سازمان را با توجه به فعالیتهای عملیاتی، سرمایهگذاری و تأمین مالی پیشبینی میکنند.
- منابع مالی لازم برای پوشش نیازهای نقدی سازمان را از طریق روشهای مختلف مانند دریافت وام، صدور اوراق قرضه یا استفاده از ذخایر نقدی تامین میکنند.
- سطح بهینه سرمایه در گردش را برای سازمان تعیین میکنند و با نظارت بر موجودیها، مطالبات و بدهیها، آن را در سطح مطلوب حفظ میکنند.
- ریسکهای مرتبط با نقدینگی مانند کمبود نقدینگی یا نوسانات نرخ ارز را شناسایی و راهکارهایی برای کاهش آنها ارائه میکنند.
کاهش ریسک:
- ریسکهای مختلفی که میتوانند بر وضعیت مالی سازمان تاثیر بگذارند مانند ریسک اعتباری، ریسک بازار، ریسک عملیاتی و ریسک نرخ ارز را شناسایی میکنند.
- احتمال وقوع و شدت هر یک از ریسکهای شناسایی شده را ارزیابی میکنند.
- برای هر یک از ریسکهای شناسایی شده، استراتژیهای مناسب برای کاهش یا انتقال ریسک تدوین میکنند.
- به طور مستمر ریسکهای مالی را رصد میکنند و در صورت نیاز، استراتژیهای مدیریت ریسک را به روزرسانی میکنند.
ارتباط با ذینفعان:
- به طور مرتب با مدیران ارشد سازمان در مورد وضعیت مالی، پیشبینیهای آتی و چالشهای پیش رو اطلاعرسانی میکنند و در تصمیمگیریهای استراتژیک با آنها همکاری میکنند.
- با ارائه گزارشهای مالی شفاف و منظم، اعتماد سرمایهگذاران را جلب میکنند و آنها را از وضعیت و عملکرد مالی سازمان آگاه میکنند.
- با حفظ روابط کاری با وامدهندگان، شرایط دریافت تسهیلات و تامین مالی مورد نیاز سازمان را به نفع سازمان تسهیل میکنند.
- با رعایت قوانین و مقررات مالی و ارائه گزارشهای مالی لازم به مراجع ذیصلاح، از بروز هرگونه مشکل یا جریمه مالی جلوگیری میکنند.
وظایف حسابدار و مدیر مالی را بررسی و تحلیل کردیم، انتخاب بین حرفه حسابداری و مدیریت مالی، تصمیمی مهم است که به علایق، نقاط قوت و اهداف شغلی فرد بستگی دارد. در هر دو مسیر، چالشها و فرصتهای منحصر به فردی وجود دارد و افراد با پشتکار، خلاقیت و بهروزرسانی مداوم دانش و مهارتهای خود، میتوانند به موفقیتهای چشمگیری دست پیدا کنند.
در نهایت، فارغ از اینکه فرد کدام مسیر شغلی را انتخاب میکند، لازم است که به طور مداوم دانش و مهارتهای خود را به روز رسانی کند و از جدیدترین تحولات در حوزه مالی آگاهی یابد.