حسابداری شرکت های ساختمانی شامل فرآیندهای مالی مربوط به مدیریت پروژه های ساختمانی است. برخلاف بسیاری از صنایع دیگر، در اینجا تمرکز اصلی حسابداری تنها بر سود و زیان کلی شرکت نیست، بلکه مدیریت مالی هر پروژه به طور جداگانه صورت می گیرد.
حسابداری جهت شرکتهای ساختمانی به شرکت ها کمک می کند تا بتوانند میزان پیشرفت هر پروژه، هزینه های مربوط به آن و سودآوری پروژه را با دقت بیشتری ارزیابی کنند.
حسابداری شرکت ساختمانی یکی از بخش‌های پیچیده و حیاتی در مدیریت پروژه‌های ساخت و ساز است که شامل ثبت دقیق هزینه‌ها، درآمدها و پیشرفت پروژه‌ها می‌شود و ثبت دقیق داده ها باعث کاهش هزینه ها و کاهش مالیات ساخت و ساز نیز خواهد شد.
حسابداری در صنعت ساخت و ساز یکی از پیچیده ترین شاخه های حسابداری است. این پیچیدگی به دلیل ویژگی های منحصربه فرد این صنعت مانند پروژه های بلندمدت، هزینه های متغیر، و قراردادهای مختلف ایجاد می شود. در شرکت های ساختمانی، اجرای درست حسابداری نقش بسیار مهمی در موفقیت پروژه ها ایفا می کند.
این مقاله از رایان محاسبان با هدف ارائه یک راهنمای جامع در مورد حسابداری شرکت های ساختمانی نوشته شده است و به بررسی اصول، روش ها و چالش های مرتبط با آن می پردازد.
حسابداری مشاغل، از جمله شرکتهای ساختمانی، به دلیل پیچیدگی‌های خاص خود نیاز به دقت و توجه ویژه‌ای دارد. در این زمینه، روش‌های مختلفی مانند حسابداری پیمانکاری یا درصد پیشرفت کار می‌تواند به مشاغل کمک کند تا به طور دقیق هزینه‌ها و درآمدهای خود را مدیریت کنند.
برای شناخت حسابداری این صنعت پیچ و خم های آن با ما همراه باشید. در مقاله ایی دیگر در خصوص مالیات شرکت های ساختمانی نیز مطلبی ارائه شده است.
روش های حسابداری در پروژه‌های ساختمانی
شاید بخواهید بدانید که چرا می گوییم، حسابداری در صنعت ساخت و ساز پیچیده است؟
در شرکت های ساختمانی، انجام پروژه ها معمولاً دارای مدت طولانی تری نسبت به بسیاری از صنایع دیگر هستند. این موضوع نه تنها مدیریت هزینه ها را دشوارتر می کند، بلکه می تواند باعث نوسانات مالی در شرکت شود. پروژه های بلندمدت به این معنی است که شرکت ها باید جریان نقدینگی خود را به دقت مدیریت کنند تا بتوانند در تمام مراحل پروژه بدون مشکل مالی کار کنند.
نحوه ثبت اسناد حسابداری شرکت ساختمانی
فرض کنید شرکتی مسئول ساخت یک ساختمان اداری 6 طبقه در مرکز شهر است. این پروژه به دلیل موقعیت مکانی حساس، طراحی پیچیده و الزامات ساختمانی خاص، مدت زمان اجرای طولانی تری نسبت به یک ساختمان معمولی خواهد داشت؛ نوسانات شدید قیمت فولاد، سیمان و سایر مصالح در بازار، شرکت را مجبور می کند که برنامه ریزی دقیق تری برای خرید و انبارداری مصالح انجام دهد.
همچنین موقعیت مکانی ساختمان در مرکز شهر، تردد کامیون ها و ماشین آلات را با مشکل مواجه می کند و هزینه های حمل و نقل را افزایش می دهد، در طول اجرای پروژه، ممکن است به دلیل تغییر در نیازهای کارفرما یا کشف مشکلات فنی در ساختمان های مجاور، تغییراتی در طرح اولیه ایجاد شود. این تغییرات، مستلزم بازنگری در برآورد هزینه ها و برنامه ریزی مجدد است.
در پروژه های ساختمانی، هزینه ها به دلایل مختلفی ممکن است در طول زمان تغییر کنند. مثلاً تغییرات در قیمت مواد اولیه، افزایش دستمزدها یا هزینه های پیش بینی نشده ای مانند تأخیرات ناشی از شرایط جوی می تواند تأثیر مستقیمی بر هزینه های پروژه داشته باشد. حسابداران باید این تغییرات را در زمان واقعی ثبت کنند و بتوانند تأثیر آن ها را بر سودآوری پروژه پیش بینی کنند.
تصور کنید در حین اجرای عملیات بتن ریزی سقف طبقه پنجم ساختمان 6 طبقه، با مشکل نشست زمین در یک گوشه از ساختمان مواجه می شویم. این نشست زمین باعث ایجاد ترک هایی در بتن تازه ریخته شده و در نتیجه نیاز به تخریب و بازسازی کامل آن قسمت از سقف می شود.
حالا هزینه های مربوط به تخریب بتن آسیب دیده، برداشت مصالح و آماده سازی مجدد محل برای بتن ریزی جدید هم اضافه شده ، هزینه خرید مجدد مصالح مورد نیاز برای بتن ریزی مجدد، از جمله سیمان، شن و ماسه، هزینه پرداخت به نیروی کار برای تخریب، آماده سازی و بتن ریزی مجدد و بسیاری هزینه های دیگر! تاخیر در پروژه را هم نباید دست کم گرفت.
در این شرایط، حسابدار باید تمام هزینه های ناشی از این تغییر را به طور دقیق در سیستم حسابداری پروژه ثبت کند و با توجه به تأخیر ایجاد شده، حسابدار باید برنامه زمان بندی پروژه را مجدداً محاسبه کرده و هزینه های ناشی از این تأخیر را برآورد کند و سپس گزارش کاملی از این تغییر، هزینه های اضافی و تأثیر آن بر بودجه پروژه را به مدیر پروژه ارائه دهد و همین موضوعات است که حسابداری شرکت های ساختمانی را پیچیده می کند!
حسابداران شرکت های عمرانی و ساختمانی باید :
در حسابداری شرکت ساختمانی، تمامی هزینه ها و درآمدهای مربوط به هر پروژه را به طور دقیق ثبت می کنند تا بتوانند تصویر روشنی از وضعیت مالی شرکت ارائه دهند. حتی کوچک ترین هزینه ها مانند خرید ابزار یا پرداخت های جزئی نیز باید ثبت شود تا هیچ اطلاعات مالی از دست نرود.
همچنین گفتیم که پروژه های ساختمانی معمولاً بلندمدت و پرهزینه هستند، برنامه ریزی دقیق مالی می تواند از وقوع مشکلات مالی جلوگیری کند و به بهینه سازی منابع کمک کند؛ باید به تغییرات غیرمنتظره در هزینه ها توجه شود و بودجه پروژه ها به طور انعطاف پذیر تنظیم شود.
گزارشات در حسابداری شرکت ساختمانی
یکی دیگر از نکات مهم در حسابداری شرکت های ساختمانی، گزارش دهی منظم از وضعیت مالی پروژها است. این گزارش ها باید به مدیران کمک کند تا به طور مرتب وضعیت پروژه ها را ارزیابی کنند و تصمیمات مالی لازم را بگیرند. گزارش ها باید شامل اطلاعات دقیق در مورد هزینه ها، درآمدها، سود و زیان هر پروژه و میزان پیشرفت کار باشد.
جریان نقدینگی هم در پروژه های ساختمانی اهمیت زیادی دارد. تأخیرات پرداخت یا افزایش هزینه های غیرمنتظره ممکن است باعث مشکلات جدی در جریان نقدینگی شرکت شود. حسابداران باید به طور مداوم جریان نقدینگی را نظارت کنند و اقداماتی برای اطمینان از حفظ جریان نقدی مناسب انجام دهند.
و البته تمام قراردادها باید به طور دقیق تنظیم شوند و شرایط پرداخت به طور شفاف مشخص شود تا از بروز مشکلات مالی در آینده جلوگیری شود. همچنین باید پیگیری های لازم برای دریافت به موقع پرداخت ها انجام شود تا شرکت دچار مشکل نقدینگی نشود.
انواع روش های حسابداری شرکتهای ساختمانی
سه روش اصلی حسابداری در شرکت های ساختمانی شامل حسابداری پیمانکاری، حسابداری درصد پیشرفت کار و حسابداری تکمیل پروژه است. در ادامه این روش ها را با توضیحات بیشتری بررسی می کنیم.
۱. حسابداری پیمانکاری
در حسابداری پیمانکاری، هر پروژه به عنوان یک واحد مالی مجزا در نظر گرفته می شود. این بدین معنی است که تمامی هزینه ها و درآمدهای مربوط به هر پروژه به طور جداگانه ثبت می شود تا در پایان، بتوان سودآوری هر پروژه را به طور دقیق محاسبه کرد. این روش برای شرکت های ساختمانی که درگیر پروژه های بزرگ و پیچیده با بودجه های متنوع هستند، بسیار مناسب است. از آنجا که پروژه های ساختمانی معمولاً مدت طولانی دارند و هزینه های متفاوتی دارند، حسابداری پیمانکاری این امکان را فراهم می کند که مدیران مالی بتوانند عملکرد مالی هر پروژه را جداگانه ارزیابی کنند.
مثلاً اگر یک شرکت ساختمانی همزمان چند پروژه بزرگ در دست داشته باشد، با استفاده از حسابداری پیمانکاری می تواند به راحتی هزینه ها و درآمدهای هر پروژه را از هم تفکیک کرده و بررسی کند که کدام پروژه ها سودده و کدام یک نیازمند مدیریت بیشتر است. این نوع حسابداری در صنعت ساخت وساز بسیار رایج است، زیرا به شرکت ها کمک می کند تا ریسک های مالی را بهتر مدیریت کنند.
۲. حسابداری درصد پیشرفت کار
روش حسابداری درصد پیشرفت کار به خصوص برای پروژه های ساختمانی طولانی مدت که تکمیل آن ها ممکن است چندین سال طول بکشد، بسیار مناسب است. در این روش، هزینه ها و درآمدها به صورت مرحله ای و بر اساس میزان پیشرفت فیزیکی پروژه ثبت می شوند. این روش به حسابداران شرکت های ساختمانی این امکان را می دهد که در هر مرحله از پروژه، وضعیت مالی آن را به طور دقیقی مشاهده و ارزیابی کنند.
برای مثال، اگر یک پروژه ساختمانی در حال حاضر ۵۰ درصد پیشرفت کرده باشد، حسابداران می توانند درآمدها و هزینه های مربوط به این میزان از پیشرفت را ثبت کرده و اطلاعات دقیقی از سود یا زیان پروژه در این مرحله به دست آورند. این روش در حسابداری شرکت های ساختمانی باعث می شود که مدیران مالی و پروژه بتوانند به طور هم زمان جریان نقدینگی و عملکرد مالی پروژه ها را تحت کنترل داشته باشند و از انحرافات مالی جلوگیری کنند.
۳. حسابداری تکمیل پروژه
روش حسابداری تکمیل پروژه معمولاً در پروژه های ساختمانی کوتاه مدت یا با پیچیدگی کمتر استفاده می شود. در این روش، تمامی هزینه ها و درآمدهای پروژه تا زمانی که پروژه به طور کامل به اتمام نرسیده باشد، ثبت نمی شوند. این به این معنی است که در طول اجرای پروژه، حسابداران هزینه ها و درآمدها را به طور موقت شناسایی نمی کنند و تا پایان پروژه منتظر می مانند تا تمام اطلاعات مالی ثبت و شناسایی شود.
این روش برای پروژه هایی که مدت زمان کوتاهی دارند و از پیچیدگی زیادی برخوردار نیستند، مناسب است. بااین حال، یکی از معایب این روش این است که ممکن است شناسایی سود و زیان واقعی شرکت به تأخیر بیفتد. در شرکت های ساختمانی بزرگ که چندین پروژه هم زمان در حال اجرا هستند، استفاده از این روش می تواند باعث ایجاد مشکلات در مدیریت جریان نقدینگی شود، زیرا درآمدها و هزینه ها تا پایان پروژه به طور دقیق مشخص نمی شوند.
در جدول، خلاصه ای از این سه روش حسابداری شرکت های ساختمانی را ببینید :
| روش حسابداری | شرح | مزایا | معایب |
| حسابداری پیمانکاری | هر پروژه به عنوان یک واحد مالی جداگانه در نظر گرفته می شود و هزینه ها و درآمدها به طور مجزا ثبت می شوند. | کنترل دقیق بر سودآوری هر پروژه و تفکیک هزینه ها و درآمدها | نیاز به دقت بالا در مدیریت پروژه های همزمان |
| حسابداری درصد پیشرفت کار | درآمدها و هزینه ها بر اساس میزان پیشرفت فیزیکی پروژه ثبت می شوند. | ارزیابی دقیق وضعیت مالی در هر مرحله از پروژه و کنترل نقدینگی | نیاز به تخمین دقیق درصد پیشرفت پروژه و مدیریت مرحله ای |
| حسابداری تکمیل پروژه | هزینه ها و درآمدها تا پایان پروژه ثبت نمی شوند و همه در زمان تکمیل شناسایی می شوند. | مناسب برای پروژه های کوتاه مدت و کم پیچیدگی | به تأخیر افتادن شناسایی سود و زیان واقعی و مشکلات نقدینگی |
مهارت های ضروری یک حسابدار در شرکت های ساختمانی
حسابدار در شرکت های ساختمانی با مدیریت دقیق هزینه ها، کنترل بودجه و ارائه گزارش های مالی دقیق، به تصمیم گیری های استراتژیک مدیران کمک شایانی می کند. برای ایفای این نقش به نحو احسن، حسابدار ساختمانی باید مجموعه ای از مهارت ها را دارا باشد.
اول بیایید بررسی کنیم که وظایف اصلی یک حسابدار در شرکت های ساختمانی چیست؟
ثبت کلیه تراکنش های مالی مربوط به پروژه، از جمله هزینه های خرید مصالح، پرداخت دستمزد کارگران، پرداخت به پیمانکاران و دریافت درآمد از فروش واحدها و سپس تهیه گزارش های مالی دوره ای مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجه نقد.
از دیگر وظایف حسابدار در شرکت های ساختمانی، مقایسه هزینه های واقعی با بودجه پیش بینی شده و شناسایی انحرافات است، وی باید بتواند تحلیل هزینه های مختلف پروژه برای شناسایی فرصت های کاهش هزینه و بهبود بهره وری را بخوبی انجام دهد و در نهایت، محاسبه و پرداخت مالیات های مربوط به پروژه را هم انجام دهد.
از وظایف دیگر حسابداری شرکتهای ساختمانی، مدیریت حساب های دریافتنی از مشتریان و حساب های پرداختنی به تأمین کنندگان است که برای یک شرکت عمرانی بسیار مهم خواهد بود و اما مهارت های لازم:
مهارت های تخصصی حسابداری شرکت ساختمانی
- حسابدار ساختمانی باید به اصول حسابداری، استانداردهای حسابداری و قوانین جدید مالیاتی مسلط باشد. این شامل شناخت انواع حساب ها، نحوه ثبت تراکنش ها، تهیه صورت های مالی و انجام عملیات حسابرسی داخلی است.
- تسلط بر نرم افزارهای حسابداری تخصصی و یا نرم افزارهای حسابداری ساختمانی، به حسابدار کمک می کند تا عملیات حسابداری را به صورت خودکار و با دقت بیشتری انجام دهد.
- حسابدار باید با انواع قراردادهای ساختمانی مانند قراردادهای پیمانکاری، قراردادهای EPC و … آشنا باشد و بتواند مفاد مالی این قراردادها را تحلیل کند.
- وی باید بتواند هزینه های مختلف یک پروژه ساختمانی را به دقت برآورد کرده و تغییرات احتمالی در این هزینه ها را پیش بینی کند.
- همچنین باید به قوانین مالیاتی مرتبط با صنعت ساختمان مسلط باشد تا بتواند مالیات های مربوط به پروژه ها را به درستی محاسبه و پرداخت کند.
مهارت های شخصی برای حسابداری شرکت های ساختمانی
- حسابدار باید بتواند صورت های مالی را تحلیل کرده و اطلاعات مفیدی را از آن ها استخراج کند. این اطلاعات می تواند برای تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری، کاهش هزینه ها و افزایش سودآوری استفاده شود.
- باید بتواند برنامه های کاری خود را به خوبی سازماندهی کرده و اولویت بندی کند. همچنین باید بتواند در محیط های پویا و پر از تغییر، انعطاف پذیر باشد.
- حسابدار باید بتواند با مدیران، مهندسان، پیمانکاران و سایر اعضای تیم پروژه به خوبی ارتباط برقرار کند و اطلاعات مالی را به زبان ساده و قابل فهم به آن ها انتقال دهد.
- توانایی کار در تیم و همکاری با سایر اعضای تیم پروژه، از جمله مهارت های ضروری برای یک حسابدار ساختمانی است.
- حسابدار باید بتواند مشکلات مالی را شناسایی کرده و برای آن ها راه حل های مناسب پیدا کند.
چالش های حسابداری در شرکتها و پروژه های ساختمانی
- یکی از بزرگ ترین چالش های حسابداری در شرکت های ساختمانی، تأخیر در پرداخت ها از سوی مشتریان یا پیمانکاران است. این تأخیرات می تواند جریان نقدینگی شرکت را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، مدیریت قراردادها و پیگیری دقیق پرداخت ها اهمیت زیادی دارد. حسابداران باید به طور مداوم وضعیت پرداخت ها را نظارت کنند و در صورت لزوم اقداماتی مانند مذاکره برای تسریع در پرداخت ها را انجام دهند.
- شرکت های ساختمانی معمولاً همزمان چندین پروژه را مدیریت می کنند که هرکدام دارای بودجه و زمان بندی خاص خود هستند. حسابداران باید توانایی مدیریت مالی چندین پروژه را به صورت همزمان داشته باشند و بتوانند به درستی منابع مالی را بین این پروژه ها تخصیص دهند. این موضوع نیاز به داشتن سیستم های مالی کارآمد و اطلاعات به روز از وضعیت هر پروژه دارد.
- نوسانات در بازار مواد اولیه، تغییرات در نرخ ارز و عوامل اقتصادی دیگر می تواند بر هزینه های پروژه های ساختمانی تأثیرگذار باشد. حسابداران باید از این تغییرات آگاه باشند و توانایی تحلیل تأثیرات آن ها بر پروژه ها را داشته باشند. برای مثال، اگر قیمت سیمان به طور ناگهانی افزایش پیدا کند، باید این افزایش هزینه در بودجه بندی پروژه ها لحاظ شود.
- شرکت های ساختمانی باید به قوانین و استانداردهای حسابداری ملی و بین المللی پایبند باشند. برای این منظور، حسابداران باید به طور مداوم اطلاعات خود را به روز کنند و تغییرات قانونی را در فرآیندهای حسابداری شرکت پیاده سازی کنند. عدم رعایت این استانداردها ممکن است منجر به جرایم مالی یا مشکلات قانونی شود.
تفاوت حسابداری شرکت های حسابداری با سایر شرکت ها
| ویژگی | حسابداری شرکت های ساختمانی | حسابداری سایر شرکت ها |
| ماهیت پروژه ها | طولانی مدت، پیچیده، شامل مراحل مختلف ساخت | کوتاه مدت تر، ساده تر، اغلب تکرارپذیر |
| نوسانات هزینه ها | نوسانات بالای قیمت مصالح، هزینه های غیرمنتظره (مانند مشکلات زمین شناسی) | نوسانات کمتر، هزینه ها قابل پیش بینی تر |
| مدیریت جریان نقدینگی | اهمیت بسیار زیاد به دلیل طولانی بودن پروژه ها و تاخیرهای احتمالی در پرداخت ها | اهمیت کمتر، جریان نقدینگی معمولاً پایدارتر |
| گزارش دهی | گزارش های پروژه محور، تمرکز بر پیشرفت پروژه و هزینه های مربوط به هر مرحله | گزارش های دوره ای (ماهانه، سالانه)، تمرکز بر سود و زیان کلی |
| روش های حسابداری | روش درصد پیشرفت کار، محاسبه بهای تمام شده پروژه | روش های عمومی حسابداری (مانند روش هزینه تمام شده) |
| پیچیدگی قراردادها | قراردادهای پیچیده با بندهای مختلف (پرداخت، جریمه، تغییرات در طرح) | قراردادهای ساده تر، معمولاً با شرایط پرداخت مشخص |
| اهمیت برآورد هزینه ها | برآورد دقیق هزینه ها برای کل پروژه و هر مرحله از آن بسیار مهم است | برآورد هزینه ها اهمیت دارد اما پیچیدگی کمتری نسبت به پروژه های ساختمانی دارد |
| عوامل خارجی موثر | قوانین ساختمانی، مجوزهای ساخت، شرایط آب و هوایی | عواملی مانند نرخ ارز، تورم، رقابت بازار |
پرسش های متداول
روش حسابداری درصد پیشرفت کار چیست؟
این روش حسابداری برای پروژه های بلندمدت استفاده می شود و در آن، هزینه ها و درآمدها بر اساس میزان پیشرفت کار به طور مرحله ای شناسایی و ثبت می شوند.
چه تفاوتی بین حسابداری پیمانکاری و تکمیل پروژه وجود دارد؟
در حسابداری پیمانکاری، هزینه ها و درآمدهای هر پروژه به صورت جداگانه و در زمان واقعی ثبت می شود، درحالی که در حسابداری تکمیل پروژه، هزینه ها و درآمدها تا پایان پروژه شناسایی نمی شوند.
چرا ثبت دقیق هزینه ها در حسابداری شرکت های ساختمانی اهمیت دارد؟
ثبت دقیق هزینه ها به حسابداران کمک می کند تا به طور دقیق وضعیت مالی هر پروژه را ارزیابی کنند و از بروز مشکلات مالی در آینده جلوگیری کنند.
چگونه حسابداران می توانند تأخیرات پرداخت را مدیریت کنند؟
حسابداران باید با پیگیری دقیق قراردادها و شرایط پرداخت، تأخیرات پرداخت را مدیریت کنند. همچنین می توانند با مذاکره و تنظیم قراردادهای بهتر، مشکلات نقدینگی را به حداقل برسانند.
نقش حسابداری در مدیریت چندین پروژه همزمان چیست؟
حسابداری به شرکت ها کمک می کند تا بتوانند منابع مالی را به درستی بین پروژه های مختلف تخصیص دهند و از سودآوری هر پروژه به طور جداگانه اطمینان حاصل کنند.
