نرخ صفر مالیاتی بیشتر یک سیاست است تا یک قانون! نرخ صفر مالیاتی به این معناست که برای یک دوره زمانی خاص (معمولاً چند ساله) و در شرایطی ویژه، نرخ مالیات برای یک فعالیت اقتصادی یا نوع خاصی از درآمد، به صفر درصد میرسد. این سیاست به منظور حمایت از کسب‌وکارها، تشویق به سرمایه‌گذاری و تولید، و در نهایت، رونق اقتصادی در نظر گرفته میشود.
به طور کلی درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی دارای یک نرخ مالیاتی است. به عنوان مثال برای اشخاص حقوقی و شرکت‌ها طبق ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم نرخ مالیاتی 25 درصد میباشد . یعنی درآمد مشمول مالیات آنها در 25 درصد ضرب میشود و مبلغ به دست آمده مبلغ مالیات آنها در نظر گرفته میشود. ولی یک سری شرکت‌ها که در ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم به آنها اشاره شده، نرخ مالیاتی صفر دارند، یعنی درآمد مشمول مالیات آنها ضرب در صفر میشود. طبیعی است هر عدد ضرب در صفر هم 0 خواهد شد. یعنی عملاً مالیاتی نباید پرداخت کنند.
نکته: شرط برخورداری از نرخ صفر مالیاتی انجام تکالیف قانونی و ارائه اظهارنامه در موعد مقرر، ترازنامه سود و زیان، دفاتر قانونی، اسناد و مدارک حسابداری است. اگر این تکالیف انجام نشود نرخ صفر هم اعمال نخواهد شد.
درآمد مشمول مالیات ابرازی این نوع مودیان با نرخ صفر محاسبه میشود اما اگر دارایی درآمد کتمان شده‌ای از مودی پیدا کند یا به هر دلیل درآمد مشمول مالیات را بیشتر از درآمد ابرازی تعیین کند، در آمد اضافه تعیین شده مشمول نرخ صفر مالیاتی نشده و باید طبق نرخ‌های مقرر قانونی محاسبه شود.
دنیای حسابداری و مالیات مفاهیم و اصطلاحات پیچیده ای در دل خود دارد، مفاهیمی که گاهی با معانی دیگر درمی آمیزد و یا اشتباه گرفته می شود، یکی از این اصطلاحات نرخ صفر مالیاتی است که بسیار دیده شده که مفهوم نرخ صفر مالیاتی با معافیت مالیاتی اشتباه گرفته میشود. درک تفاوت این دو مقوله، به ویژه برای فعالان حوزه های اقتصاد و صاحبان کسب‌وکارها، از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این مقاله از شرکت حسابداری رایان محاسبان به تعریف دقیق و ظریف نرخ صفر مالیاتی می پردازیم، تفاوت آن با معافیت مالیاتی را مرور می کنیم و سپس به معرفی کسب و کارهایی می پردازیم که مشمول این سیاست هستند، دراین میان اهداف و مزایای این سیاست را نیز شرح خواهیم داد، با ما همراه باشید.
تفاوت نرخ صفر مالیاتی با معافیت مالیاتی
در مقوله معافیت مالیاتی شما به طور کامل از پرداخت مالیات معاف می‌شوید. به عبارت دیگر، هیچ بدهی مالیاتی به دولت نخواهید داشت. اما در زمان مشمول شدن برای نرخ صفر مالیاتی، شما موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی هستید، اما در نهایت، مالیاتی به شما تعلق نخواهد گرفت، البته برای مدتی کوتاه و اهداف و شرایط مشخص!
در واقع معافیت مالیاتی به معنای رهایی کامل از پرداخت مالیات برای یک فعالیت اقتصادی یا نوع خاصی از درآمد است. این رهایی، دائمی است تا زمانیکه شرایط قبلی حاکم باشد.
این سوال مطرح میشود که چرا این نرخ صفر در نظر گرفته میشود و معاف از مالیات نمیشوند؟ به این دلیل که دارایی برای آنها تکلیف کرده که دفاتر و اسناد و مدارکشان را ارائه دهند و به آنها رسیدگی شده و صحت آنها سنجیده شود. درنتیجه این کسب و کارها را معاف از مالیات نکرده است.
تفاوت‌های کلیدی نرخ صفر مالیاتی و معافیت مالیاتی:
نرخ صفر مالیاتی:
موقتی: برای یک دوره زمانی خاص اعمال میشود. مثلاً صادرات نرم‌افزار برای یک دوره 5 ساله از نرخ صفر مالیاتی بهره‌مند میشود. پس از 5 سال، صادرکنندگان نرم‌افزار مشمول نرخ عادی مالیات بر صادرات خواهند شد.
ارائه اظهارنامه: ارائه اظهارنامه مالیاتی الزامی است. این امر به منظور شفاف سازی و رصد فعالیت‌های اقتصادی توسط سازمان امور مالیاتی انجام میشود.
شروط خاص: مشمول شرایطی خاص (مانند فعالیت در مناطق محروم) است. خوب است بدانید فعالیت‌هایی مانند صادرات، تولید در مناطق محروم، و فعالیت‌های دانش‌بنیان، از جمله مشاغلی هستند که ممکن است مشمول نرخ صفر مالیاتی شوند. بعداً در این مورد بیشتر توضیح خواهیم داد و مشاغلی که شامل این نوع بخشودگی می شوند را در ادامه معرفی خواهیم کرد.
درآمد دولت: به نظر شما چرا دولت باید درآمد خود را کم کند و مالیات را صفر کند؟! پاسخ، واضح است؛ نرخ صفر مالیاتی منجر به کاهش درآمدهای مالیاتی دولت می‌شو. اما دولت می داند که در بلندمدت، با رونق اقتصادی و افزایش سرمایه‌گذاری و تولید، شاهد افزایش درآمدهای مالیاتی خود خواهد بود پس به نفع دولت است که بطور موقت، از برخی مبالغ مالیات چشم پوشی کند!
معافیت مالیاتی:
دائم یا موقتی: معافیت های مالیاتی می‌تواند دائمی یا موقتی باشد. در برخی موارد، مانند معافیت موسسات خیریه، این معافیت از پرداخت مالیات، دائمی است. اما در موارد دیگر، مانند معافیت مالیاتی سود سپرده‌های بانکی، ممکن است برای یک دوره زمانی خاص اعمال شود.
برای اینکه مطلع باشید: سود سپرده‌های بانکی تا سقف 100 میلیون تومان در سال، از پرداخت مالیات معاف است. این معافیت ممکن است در سال‌های آینده تغییر کند.
عدم نیاز به اظهارنامه: نیازی به ارائه اظهارنامه مالیاتی نیست اما چرا؟ عدم نیاز به اظهارنامه برای مشمولین معافیت مالیاتی، به منظور ساده‌سازی فرآیندها و کاهش بوروکراسی اداری است و این موضوع باعث عدم شفافیت نیست، در بسیاری از موارد، اطلاعات مربوط به فعالیت‌های مشمول معافیت مالیاتی، در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دارد قبلاً مراحل شفاف سازی و ارائه مدارک بطور کامل انجام شده، در غیر این صورت کسب و کارها یا اشخاص نمیتوانستند معافیت بگیرند، بنابراین تکرار این روند مورد نیاز نیست!
شروط خاص: مشروط به شرایطی خاص (مانند نوع فعالیت) است. برای مثال، فعالیت‌هایی مانند خیریه، امور فرهنگی و آموزشی، از جمله مشاغلی هستند که ممکن است مشمول معافیت مالیاتی شوند. البته در برخی موارد، معافیت مالیاتی برای درآمدهای زیر یک سقف خاص در نظر گرفته میشود، چنین بخشودگی راحت بدست نمی آید و صاحبان کسب‌وکار برای بهره‌مندی از معافیت مالیاتی، موظف به رعایت تمام قوانین و مقررات مالیاتی هستند!
کاهش درآمد دولت : این بخشودگی هم می‌تواند منجر به کاهش درآمدهای مالیاتی دولت شود که همانطور که در بخش قبل ذکر کردیم، دید دولت برای چنین دست و دلبازی هایی بلند مدت است و در نهایت به درآمد خود خواهد رسید اما در این میان باعث رونق اقتصادی و حمایت از کسب و کارها هم شده است.
تفاوت نرخ صفر مالیاتی و معافیت را دانستید، حال ببینیم چه مشاغل و کسب و کارهایی شامل نرخ مالیات صفر می شوند؟
چه کسب وکارهایی مشمول نرخ صفر مالیاتی می‌شوند؟
- به منظور حمایت از تولید داخلی و ایجاد اشتغال، واحدهای تولیدی و معدنی در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته، از نرخ صفر مالیاتی بهره‌مند می‌شوند. بنابراین اولین دسته واحدهای تولیدی و معدنی هستند.
- صادرات کالا و خدمات، از جمله مشاغلی است که برای رونق اقتصادی و ارزآوری، مشمول نرخ صفر مالیاتی میشود. دومین گروه دریافت کننده این مزیت، صادرکنندگان هستند.
- دولت موظف به حمایت از شرکت هایی است که به تحقیق علمی پرداخته و تولید دانش می کنند؛ شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان که در زمینه‌های نوآورانه و فناورانه فعالیت می‌کنند، برای تشویق به سرمایه‌گذاری و تولید محصولات دانش‌بنیان، از نرخ صفر مالیاتی بهره‌مند می‌شوند.
- برای ارزآوری و جذب توریست، دولت باید تلاش کند؛ به منظور توسعه صنعت گردشگری و جذب توریست، هتل‌ها، مراکز تفریحی و گردشگری، و سایر فعالان این حوزه، مشمول نرخ صفر مالیاتی می‌شوند.
اهداف اصلی نرخ صفر مالیاتی
ایجاد انگیزه برای فعالیت های تولیدی
بسیاری از افراد، فقط و فقط به خاطر مالیات، دست به فعالیت های تولیدی نمیزنند، نرخ صفر مالیاتی با حذف یا کاهش مالیات بر عوامل تولید، مانند مواد اولیه، ماشین‌آلات و نیروی کار، به طور مستقیم هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد. این امر، انگیزه تولیدکنندگان برای افزایش تولید و سرمایه‌گذاری در این بخش را افزایش می‌دهد.
نرخ صفر مالیاتی به عنوان ابزاری بسیار قدرتمند، می‌تواند در راستای اهداف مختلف اقتصادی، از جمله حمایت از تولید داخلی، ایجاد اشتغال، رونق اقتصادی و توسعه عدالت اجتماعی، مورد استفاده قرار گیرد.
با کاهش هزینه‌های تولید، سودآوری تولیدکنندگان افزایش می‌یابد. این امر، انگیزه سرمایه‌گذاران برای ورود به بخش تولید و ایجاد اشتغال جدید را افزایش می‌دهد؛ افزایش تولید و سرمایه‌گذاری در بخش تولید، به طور مستقیم و غیرمستقیم منجر به ایجاد اشتغال جدید خواهد شد.
رونق اقتصادی کشور
یکی از راه های رونق اقتصاد در هر کشوری، افزایش میزان صادرات است؛ نرخ صفر مالیاتی بر صادرات، به عنوان یک ابزار تشویقی، قیمت تمام شده محصولات صادراتی را در بازارهای جهانی رقابتی‌تر می‌کند. این امر، منجر به افزایش صادرات و به تبع آن، رونق اقتصادی خواهد شد.
همچنین، نرخ صفر مالیاتی، به عنوان یک مزیت اقتصادی، می‌تواند سرمایه‌گذاران خارجی را برای سرمایه‌گذاری در کشور جذب کند. این امر، منجر به ورود تکنولوژی جدید، افزایش تولید و اشتغال، و در نهایت، رونق اقتصادی خواهد شد.
ضمناً سرمایه‌گذاران خارجی در مناطق محروم، می‌تواند منجر به جذب سرمایه‌گذاری در این مناطق و توسعه اقتصادی آنها شود؛ تمام این اقدامات، به طور مستقیم و غیرمستقیم منجر به افزایش درآمد ملی خواهد شد.
توسعه عدالت اجتماعی در کشور
اختلاف طبقاتی و عدم وجود عدالت اجتماعی می تواند دولت ها را بسیار ضعیف و شکننده کند، اما نرخ صفر مالیاتی می‌تواند به عنوان ابزاری برای حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته عمل کند. این امر، به توزیع عادلانه ثروت و فرصت‌های اقتصادی در سطح کشور کمک خواهد کرد.
یکی از سیاست های یک دولت موفق می تواند کارآفرینی در مناطق محروم باشد؛ نرخ مالیات صفر برای کارآفرینان در مناطق محروم، می‌تواند به آنها در شروع و توسعه کسب‌وکار خود و ایجاد اشتغال در این مناطق کمک کند تا بر مشکلات فائق آمده و انگیزه کافی برای آبادانی مناطق محروم را به جهت سود دهی بیشتر خود داشته باشند.
چگونه می توان از نرخ صفر مالیاتی بهره مند شد؟
تا اینجا تعریف دقیق نرخ صفر مالیاتی و تفاوت آن با معافیت را برشمردیم و گفتیم که در چه کسب و کارهایی چنین سیاستی از سوی دولت ها اعمال می شود؛ همچنین بیان کردیم که کسب‌وکارها برای استفاده از این مزیت، موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی و رعایت تمام قوانین مالیاتی هستند.
برای تسلیم اظهارنامه جهت دریافت این مزیت، ارائه مستندات و مدارک دال بر فعالیت در زمینه‌های مشمول نرخ صفر مالیاتی، به سازمان امور مالیاتی الزامی است. این بخشودگی بیشتر مخصوص کسب‌وکارهایی است که در مناطق محروم راه اندازی می شوند و یا در زمینه‌های خاص (مانند تولید، صادرات، و فعالیت‌های دانش‌بنیان) فعالیت دارند.
جدول کسب و کارهایی که نرخ صفر مالیاتی می‌گیرند:
| نوع فعالیت | مثال |
| فعالیت‌های تولیدی | تولید زعفران، تولید گلخانه‌ای، تولید گیاهان دارویی، تولید ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی، تولید قطعات خودرو، تولید محصولات نساجی، تولید نرم‌افزار و سخت‌افزار، تولید تجهیزات پزشکی، تولید نانومواد، تولید مواد اولیه دارویی، تولید محصولات سلولزی و کاغذی، تولید محصولات شیمیایی، تولید محصولات پتروشیمی، تولید فلزات اساسی، تولید کانی‌های غیرفلزی، تولید محصولات غذایی و آشامیدنی، تولید محصولات دخانی |
| فعالیت‌های خدماتی | صادرات خدمات فنی و مهندسی، صادرات خدمات گردشگری، صادرات خدمات آموزشی، ارائه خدمات مشاوره‌ای در زمینه‌های مختلف، انجام تحقیقات و توسعه، تولید محصولات دانش‌بنیان، هتلداری، اقامتگاه‌های بوم‌گردی، شرکت‌های خدمات مسافرتی، حمل و نقل کالا و مسافر، خدمات بانکی و بیمه‌ای، خدمات درمانی و بهداشتی، خدمات آموزشی و پژوهشی، خدمات فرهنگی و هنری، خدمات ورزشی و تفریحی، خدمات بازاریابی و تبلیغات، خدمات پست و مخابرات |
| سایر فعالیت‌ها | فعالیت‌های خیریه و عام‌المنفعه، فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، فعالیت‌های ورزشی، فعالیت‌های صنایع دستی، فعالیت‌های مددکاری اجتماعی، فعالیت‌های محیط زیستی |
معایب سیاست نرخ صفر مالیاتی و راهکارهای آن
- پیشتر گفتیم که نرخ صفر مالیاتی به طور موقت باعث کاهش درآمد دولت می شود که این موضوع را می توان دلیل سخت گیری دولت برای اعطای این مزیت دانست!
راهکارها : بهتر است قوانین و مقررات مربوط به نرخ صفر مالیاتی به گونه‌ای اصلاح شوند که شفاف و قابل فهم باشند. همچنین می توان با ایجاد سامانه‌های الکترونیکی، فرآیند ارائه درخواست و بررسی مدارک را تسهیل و شفاف کرد. و البته نظارت دقیق بر عملکرد کسب‌وکارها، از سوءاستفاده از این مزیت جلوگیری خواهد کرد.
- مانند هر طرح منفعت دار دیگر، برخی از افراد ممکن است با ارائه اطلاعات نادرست، از این مزیت به نفع خود سوءاستفاده کنند.
راهکارها : با اعمال ضمانت‌های اجرایی قوی، می‌توان از سوءاستفاده از نرخ صفر مالیاتی جلوگیری کرد و البته با افزایش آگاهی عمومی از قوانین و مقررات مربوط به نرخ صفر مالیاتی، می‌توان از سوءاستفاده از این سیاست جلوگیری کرد.
- قوانین و مقررات مربوط به نرخ صفر مالیاتی، گاه پیچیده و مبهم هستند و ممکن است برای فعالان اقتصادی چالش برانگیز باشند.
راهکارها : با ارائه آموزش‌های لازم به فعالان اقتصادی، می‌توان درک آنها از قوانین و مقررات مربوط به نرخ صفر مالیاتی را افزایش داد. همچنین با ارائه خدمات مشاوره‌ای به فعالان اقتصادی، می‌توان به آنها در استفاده صحیح از نرخ صفر مالیاتی کمک کرد.
- برخی از منتقدان معتقدند که نرخ صفر مالیاتی با عدالت مالیاتی تناسب ندارد، زیرا ممکن است به نفع افراد ثروتمند و شرکت‌های بزرگ باشد.
راهکارها : با طراحی سیاست‌های هدفمند، می‌توان از مزایای نرخ صفر مالیاتی برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کسب‌وکارهای کوچک استفاده کرد. همچنین با اعمال نرخ‌های پلکانی، می‌توان از تمرکز مزایای نرخ صفر مالیاتی در دست افراد ثروتمند جلوگیری نمود.
بصورت کلی اجرای هر سیاستی در کشور منوط به درک دقیق و درست آن سیاست و اجرای دقیق و البته نظارت به موقع است. هر طرح، قانون و سیاست مزایا و معایب خاص خود را دارد که می توان با ایجاد تعادل و عملکرد قانونمند و البته صادقانه، بهترین نتایج را گرفت.
رایان محاسبان به عنوان یک موسسه مالیاتی معتبر با ارائه خدمات تخصصی حسابداری و مالیاتی، آماده رفع هرگونه ابهام و سوال شما در این زمینه ها می باشد. تخصص و تجربه بالای کارشناسان ما در کنار ارائه خدمات با کیفیت و دقت بالا می تواند راهگشای مشکلات مالی و حسابداری شما باشد؛ رعایت کامل قوانین و مقررات و قیمت مناسب خدمات ما را هم می توانید از مشتریان و مراجعین، جویا شوید.
در رایان محاسبان ما با تعهدی راسخ، در تلاشیم تا با ارائه خدمات ممتاز، قدردان اعتماد و وفاداری مشتریانمان باشیم.
