قرارداد کار به اسناد رسمی و ثبت شده ای می گویند که در آن ضوابط، مقررات و شرایط آغاز کار، آورده شده و طرفین قرارداد یعنی کارگر و کارفرما باید درخواست های خود را در آن به صورت واضح شرح دهند. قراردادکار در حال حاضر یکی از موارد مهم برای کارگران و صاحبان کسب و کار محسوب می شود که عدم تنظیم آن می تواند اختلافات و مشکلاتی را ایجاد کند.
نگاهی دقیق به قراردادکار
با توجه به ماده هفت (7) قانون کار؛ قرارداد کار نوعی سند کتبی ( نوشتاری) و یا شفاهی محسوب می شود که با تکه بر آن، کارگر در مقابل مزدی که دریافت می کند، فعالیتی را برای کارفرما به صورت دائم و یا موقت انجام می دهد. هدف از کلمه کارگر در مفهوم قراردادکار به معنای شخص حقیقی ( انسان) است؛ در صورتی که کارفرما می تواند به صورت حقیقی و یا حقوقی باشد.
قراردادهای کاری ( انواع و دسته بندی آن ها)
قراردادهای کاری که جزء خدمات مالی محسوب می شود از نظر زمان کار و استخدام به چند مورد دسته بندی می گردند که هر یک با دیگری تفاوت هایی دارند که عبارتند از:
قراردادهای کاری
از نظر استخدام قراردادهای کاری به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
- قرارداد کار مجموعه ها( شرکت های) خصوصی: در این قراردادها، قوانین و شرایط زیر نظر قانون کار تعیین می شود. مثل قرارداد حسابداری
قرارداد کار در شرکت های خصوصی خود زیر مجموعه های مختلفی دارد که به شرح ذیل هستند:
- قرارداد های کاری با توجه به مدت زمان کار
- قرارداد دائم یا همیشگی
- قرارداد موقت
- قرارداد معین
- قرارداد بدون بیمه
- قرارداد کار ساعتی
- قرارداد کار آزمایشی یا کارآموزی
- قرارداد کار دولتی: در این نوع قرارداد، دولت به عنوان کارفرما قرار می گیرد، به همین دلیل تمامی قراردادها در سازمان های مختلف دولتی، جزء قرارداد کار دولتی محسوب می شوند. این قرارداد به دسته کلی تقسیم می شود که شامل موارد زیر هستند:
- استخدام رسمی دولت
- استخدام پیمانکاری
- استخدام قراردادی یا خدماتی
قراردادهای کار با توجه به زمان کار
یک سری از قراردادها هستند مخصوصا آن هایی که برای شرکت ها و مجموعه های خصوصی می باشند که از نظر زمان دسته بندی می شوند که عبارتند از:
- قراردادهای کاری دائم: در این قراردادها تنها زمان شروع فعالیت بیان می شود و مدت زمان اتمام کار در آن ذکر نمی گردد. عموما در این قراردادها، نامحدودیت زمان نیز ذکر می شود. با توجه به قانون به فعالیت و کارهایی که با توجه به نوع کار، ادامه دار می باشد، در شرایطی که مدت زمان مشخصی در قرارداد ذکر نشود، این نوع قرارداد دائمی به شمار می رود و امکان فسخ تنها از یک سمت در آن وجود نداشته و تنها با شروط خاص انجام می گیرد.
- قرارداد کاری موقت: در این نوع قرارداد، مدت زمان شروع و پایان کار کاملا مشخص می شود و اگر قرارداد تمدید نگردد و کارگر به فعالیت خود ادامه دهد، قرارداد هیچ گونه پشتیبانی از او نمی کند.
قرارداد کار پیمانکاری
یک سری از قراردادها هستند تحت عنوان پیمانکاری، در این نوع قرارداد، کارفرما در مقابل هزینه پرداختی، کاری مشخص شده را به صورت پیمانکاری به یک فرد حقیقی و یا حقوقی تحویل می دهد. با توجه به فرم قرارداد اداره کار؛ کارفرما در یک طرف قرارداد و کارگر در طرف دیگر قرارداد است که کارفرما با توجه به مفاد قرارداده و موارد بیان شده در قرارداد، کار را به پیمانکار محول کرده و آن هم باید مفاد قرارداد را اجرا کند. در قراردادهای پیمانکاری باید متن آن به صورت دقیق و با جزئیات کامل ذکر گردد و وظایف پیمانکار کاملا بیان گردد. شرایط پرداخت و نحوه آن و همین طور مدت زمان پایان قرارداد نیز باید ذکر شود.
انواع قرارداد پیمانکاری:
قرارداد دائمی: این نوع قرارداد برای کارهای دوره ای از سمت کارفرما برای کاهش هزینه ها و انجام کار در کوتاه ترین زمان ممکن انجام می گیرد.
قرارداد پرداخت کلی: در قرارداد پرداخت کلی، پیمانکار تمام کار پروژه را با توجه به دستمزد از قبل تعیین شده انجام داده که این هزینه می تواند متغیر و یا ثابت باشد.
قرارداد پیمانکاری ساخت: در این نوع از قرارداد پیمانکار باید اجرا و ساخت پروژه را انجام دهد و کارفرما تنها مسئولیت ها و استانداردهای ساخت را تعیین می کند.
قرارداد پیمانکاری مدیریتی: شرکت های خصوصی و دولتی یا کارفرما می تواند برای انجام یک قسمتی از پروژه خود فردی را به صورت پیمانکاری استخدام کند.
قرارداد بازپرداخت هزینه: در این شکل از قرارداد، کارفرما باید هزینه ایی که پیمانکار به منظور اجرای پژوه انجام داده است را پرداخت کند.
ضرورت های مورد نیاز برای قرارداد کار
مبحث قرارداد کار یکی از مفاهیم مهم و گسترده است که در هر دسته بندی می تواند یک سری ضوابط خود را داشته باشد. اما یک سری موارد کلی وجود دارد که پیش از انجام قرارداد کار بهتر است به آن ها توجه شود.
- رضایت دو طرف قرارداد ( کارفرما و کارگر)
اولین موردی که پیش از انجام قراردادهای کاری باید رعایت شود، رضایت دو طرفین از شرایط و قوانین گفته شده در آن است. هر دو فرد قرارداد باید با اراده، نیت و رضایت کامل، قرارداد را امضا کرده و آن را ثبت کنند و مسئولیت موارد ذکر شده در آن را پذیرا باشند.
- صلاحیت لازم طرفین
مورد دیگری که نقش پر رنگی در قراردادها ایفا می کند، اهلیت یا صلاحیت دو طرف است که می تواند برای فرد حقوقی و یا حقیقی باشد. کارفرما در طرف قرارداد هم می توان به صورت حقوقی و یا حقیقی باشد، در صورتی که در طرف دیگر باید فرد حقیقی باشد. شخص حقوقی می تواند مدیران یا مسئولان شرکت باشند که از نظر شرایط صلاحیت انجام قرارداد را دارند.
- مشخص بودن قرارداد
موضوع قراردادهای کاری باید کاملا مشخص باشد و همان فعالیتی گفته شود که در آن قرار است کارگرد حق الزحمه دریافت کند. تعهدی که در موضوعیت قرارداد در نظر گرفته می شود، باید بدون هیچ شبه و ابهام نوشته گردد.
- مشروعیت موضوع
از دیگر پیش زمینه های لازم برای نوشتن قرارداد کاری، مشروع بودن موضوع آن است. یک سری از موارد در نظام قانونی و حقوقی مشروع نیستند، موضوع قرارداد باید مطابق با اصول قانونی و شرعی جمهوری اسلامی ایران بیان شود، به عنوان مثال موضوعاتی مانند مواد غذایی مصرف گذشته و یا ابزارآلات قمار و نا مشروع نمی توانند موضوع قراردادهای کاری باشند.
مهم ترین مواردی که باید در قرارداد کار ذکر شوند
علاوه بر مشخصات دو طرف و موضوع قرارداد و امضای آن ها، یک سری موارد دیگر هم باید در قراردادهای کاری ذکر شوند که عبارتند از:
- تاریخ استخدام و نوشتن قرارداد
- مدت زمان قرارداد
- میزان حقوق و دستمزد پرداختی
- نحوه پرداخت حقوق
- شرایط پرداخت
- ساعات کار
- موارد و ضوابط ساعات کار
- شرایط تعطیلات
- عنوان کار و شرح کار
- محل انجام فعالیت
- تمدید قرار داد
- قوانین و مقررات مرتبط با شرکت
- شرایط محرمانه و عدم نشر اطلاعات در صورت نیاز
- نحوه و چونگی تسویه حساب
لازم به ذکر است که موارد گفته شده، موضوعات کلی در قراردادکاری هستند و هر شرکت با توجه به زمینه فعالیت خود می تواند یک سری موارد دیگر را هم در قرارداد کاری ذکر کند.
آیا برای انجام هر کاری باید قرارداد تنظیم کرد؟
یکی از سوالات پرتکرار در حوزه قرارداد کاری، این است که آیا در زمان انجام هر کاری باید یک سری قرارداد تنظیم کرد یا خیر؟ باید به شما در پاسخ به این سوال بگوییم بله. تنظیم و اجرای قرارداد باعث می شود تا طرفین نسبت به موضوع گفته شده و شرح وظایف خود کاملا مسئول باشند و کار به صورت کامل به اتمام برسانند.
با توجه به قرارداد و مواردی که در آن ذکر شده است، اگر یکی از دو طرف قرارداد، مسئولیت و وظایف خود را مطابق با قرارداد انجام ندهد، طرف دیگر می تواند با روش های حقوقی، طرف دیگر را به اجرای وظایف خود وادار کند. بنابراین، برای انجام هر فعالیت و کار تجاری در هر سازمان خصوصی و دولتی، بهتر است ابتدا قرارداد کاری تنظیم شود تا از بروز اختلافات و مشکلات بین دو طرفین جلوگیری گردد.
