هیات بدوی مالیاتی یکی از نهادهای مهم در نظام مالیاتی ایران است که وظیفه رسیدگی به اعتراض‌های مودیان مالیاتی نسبت به برگه تشخیص مالیات را بر عهده دارد. این هیات در دو سطح بدوی و تجدیدنظر تشکیل میشود و رسیدگی به اعتراضات مودیان در هر یک از این دو سطح، تابع ضوابط و مقررات خاصی است. در این مقاله از سری مقالات رایان محاسبان، با توجه به اصول و ارزش‌هایی که در فعالیت هیات بدوی مالیاتی باید رعایت شود، به پاسخ این سوال می‌پردازیم که هیات بدوی مالیاتی چیست؟
سپس به بررسی نقش و تأثیر این هیات‌ها بر حاکمیت مالی و توسعه اقتصادی رسیدگی می‌کنیم و راهکارها و تجارب بین‌المللی در بهبود عملکرد هیات بدوی مالیاتی را مورد بررسی قرار خواهیم داد. به طور کلی، هدف از این مقاله بررسی اصول و ارزش‌های هیات بدوی مالیاتی، تأثیر آن‌ها بر ایفای نقش حاکمیت مالی است و راهکارهایی را برای بهبود عملکرد این هیات‌ها ارائه می‌دهد؛ لذا از شما دعوت میشود تا انتهای مقاله همراه ما باشید و شناخت بیشتری از این هیات کسب نمایید.
نحوه اعتراض به رای هیات بدوی مالیاتی به این صورت است که مودی مالیاتی 30 روز مدت زمان دارد که از تاریخ ابلاغ به هیات حل اختلاف مالیاتی نسبت به برگ تشخیص مالیات صادره اعتراض کند و لایحه دفاعیه خود را ثبت کند. توصیه میشود برای اعتراض به این برگه از موسسه مالیاتی ما کمک بگیرید.
تعریف هیات بدوی مالیاتی
هیات بدوی مالیاتی (Tax Authority) یا سازمان مالیاتی نهادی است که مسئولیت جمع‌آوری مالیات‌ها و اجرای قوانین مالیاتی در یک کشور را بر عهده دارد و معمولا زیرمجموعه یا بخشی از وزارتخانه یا سازمان دولتی است که وظیفه مالیاتی را بر عهده دارد. این سازمان ممکن است با نام‌های متفاوتی مانند اداره مالیات، اداره درآمدها، سازمان امور مالیاتی و… در کشورهای مختلف شناخته شود.
وظایف هیات بدوی مالیاتی کدامند؟
هیات بدوی مالیاتی معمولا مسئولیت‌های گوناگونی را بر عهده دارد و در حوزه‌های مختلف به وضع و اجرای قوانین و تخلفات مالیاتی می‌پردازد. به طور کلی برخی از وظایف اصلی هیات بدوی مالیاتی عبارتند از:
جمع آوری مالیات
هیات بدوی مالیاتی مسئول جمع‌آوری مالیات‌ها از اشخاص حقیقی و حقوقی است که این مورد شامل تهیه و ارسال فرم‌های مالیاتی، پردازش اطلاعات مالی، تعیین مالیات قابل پرداخت و بررسی تخلفات مالیاتی میشود.
اجرای قوانین مالیاتی
این هیات همچنین اجرای قوانین و مقررات مالیاتی را انجام می‌دهد؛ بنابراین آن‌ها بررسی تطبیقی اظهارنامه‌ها، انجام بازرسی‌های مالیاتی، تعیین میزان مالیات قابل پرداخت و اخذ تخلفات مالیاتی را بر عهده دارند.
ارائه مشاوره و آموزش
هیات بدوی مالیاتی خدمات مشاوره مالیاتی برای اشخاص و سازمان‌ها را ارائه کرده و آموزش‌های لازم در زمینه مقررات مالیاتی را نیز انجام می‌دهد.
ترویج شفافیت و همکاری
هیات بدوی مالیاتی تلاش می‌کند تا شفافیت در فرآیندهای مالیاتی را ترویج دهد و همکاری با اشخاص ذی‌نفع مانند سازمان‌های مالیاتی بین‌المللی، سایر دستگاه‌های دولتی و قوه قضاییه را تقویت کند.
تدوین و اصلاح قوانین مالیاتی
هیات بدوی مالیاتی ممکن است در تدوین و اصلاح قوانین و مقررات مالیاتی نیز ایفای نقش کند تا یک چهارچوب قانونی منصفانه و کارآمد برای جمع‌آوری مالیات ایجاد شود.
هماهنگی با نهادهای دیگر
هیات بدوی مالیاتی باید با سایر نهادها و سازمان‌های دولتی هماهنگی کند تا ارتباطات مالیاتی بهینه‌ای بین آن‌ها برقرار شود و این مورد شامل همکاری با بانک‌ها، قوه قضاییه، سازمان‌های تجاری و… میشود.
مراحل اعتراض هیات بدوی مالیاتی
اعتراض به برگ تشخیص مالیات یکی از حقوق مودیان مالیاتی است که در قانون مالیاتهای مستقیم به آن اشاره شده؛ لذا مودی می‌تواند در صورتی که به برگ تشخیص مالیات صادره توسط اداره امور مالیاتی معترض باشد، ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص، اعتراض خود را به اداره امور مالیاتی مربوطه تسلیم کند. مراحل اعتراض مودی در هیات بدوی مالیاتی به شرح زیر است:
مرحله اول: اعتراض مودی به برگ تشخیص مالیات
مودیان مالیاتی در صورت اعتراض به برگ تشخیص مالیات، باید ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص، اعتراض خود را به اداره امور مالیاتی مربوطه تسلیم کنند. اعتراض مودی باید به صورت کتبی و با ذکر دلایل و مستندات باشد.
مرحله دوم: رسیدگی اداره امور مالیاتی به اعتراض مودی
پس از وصول اعتراض مودی، اداره امور مالیاتی موظف است ظرف مدت 30 روز به اعتراض مودی رسیدگی کند و در صورتی که اداره امور مالیاتی اعتراض مودی را وارد تشخیص دهد، پرونده را به هیات بدوی مالیاتی ارجاع می‌دهد و در صورتی که اداره امور مالیاتی اعتراض مودی را وارد تشخیص ندهد، پرونده مختومه اعلام میشود.
مرحله سوم: رسیدگی هیات بدوی مالیاتی به اعتراض مودی
هیات بدوی مالیاتی متشکل از سه عضو است که به صورت رسمی توسط رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور منصوب می‌شوند؛ بنابراین هیات بدوی مالیاتی موظف است ظرف مدت 45 روز به اعتراض مودی رسیدگی نماید و رای مقتضی را صادر کند.
مرحله چهارم: ابلاغ رای هیات بدوی مالیاتی
رای هیات بدوی مالیاتی به مودی و اداره امور مالیاتی ابلاغ میشود و رسیدگی به آن قطعی و لازم‌الاجراست؛ لذا در صورتی که مودی به رای هیات بدوی مالیاتی معترض باشد، می‌تواند ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ رای، به هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر اعتراض کند.
هیئت بدوی موضوع ماده 244
ماده 244 قانون مالیاتهای مستقیم، مرجع رسیدگی به اعتراض مودیان مالیاتی به برگ تشخیص مالیات را هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تعیین نموده است. این هیات متشکل از سه نفر بوده که شامل نماینده سازمان امور مالیاتی کشور، قاضی (شاغل یا بازنشسته) و دیگری نماینده اتاق بازرگانی، مجامع حرفه‌ای یا تشکل‌های صنفی و… میشود.
هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی در موارد زیر رسیدگی به اعتراض مودیان مالیاتی را پوشش می‌دهد:
- اعتراض به برگ تشخیص مالیات
- اعتراض به برگ مطالبه مالیات
- اعتراض به برگ قطعی مالیات
- اعتراض به برگ تشخیص و مطالبه و قطعی مالیات
چه قرارهای مالیاتی از سوی هیات بدوی صادر می‌شوند؟
هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی در جریان رسیدگی به اعتراض مودیان مالیاتی، قرارهای زیر را صادر می‌کند:
- قرار رد اعتراض
- قرار قبول اعتراض
- قرار ابطال برگ تشخیص مالیات
- قرار ابطال برگ مطالبه مالیات
- قرار ابطال برگ قطعی مالیات
- قرار ابطال برگ تشخیص و مطالبه و قطعی مالیات
قرار رد اعتراض
در صورتی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی اعتراض مودی را وارد نداند، قرار رد اعتراض صادر می‌کند. در این صورت رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی صادر نمی‌شود و رای اداره امور مالیاتی که مورد اعتراض بوده، قطعی می‌گردد.
قرار قبول اعتراض
در صورتی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی اعتراض مودی را وارد بداند، قرار قبول اعتراض را صادر می‌کند و رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی صادر میشود؛ با این حال رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی، قطعی نیست و مودی یا اداره امور مالیاتی می‌توانند نسبت به آن اعتراض کنند.
قرار ابطال برگ تشخیص مالیات
در صورتی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تشخیص دهد که برگ تشخیص مالیات به دلایلی از جمله عدم رعایت مقررات قانونی، عدم ارائه دلایل و مدارک کافی، وجود اشتباه محاسباتی، عدم رعایت مواعد قانونی یا عدم رعایت حقوق مودی در جریان رسیدگی مالیاتی صحیح نیست، قرار ابطال برگ تشخیص مالیات را صادر می‌کند و مودی از پرداخت مالیات معاف میشود.
قرار ابطال برگ مطالبه مالیات
اگر هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تشخیص دهد که برگ مطالبه مالیات مستند به برگ تشخیص مالیاتی است که ابطال شده، قرار ابطال برگ مطالبه مالیات را صادر نموده و در این صورت مودی از پرداخت مالیات معاف میشود.
قرار ابطال برگ قطعی مالیات
در صورتی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تشخیص دهد که برگ قطعی مالیات مستند به برگ تشخیص مالیاتی است که ابطال شده، قرار ابطال برگ قطعی مالیات صادر شده و مودی از پرداخت مالیات معاف می‌گردد.
قرار ابطال برگ تشخیص و مطالبه و قطعی مالیات
چنانچه هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تشخیص دهد که برگ تشخیص مالیات، برگ مطالبه مالیات و برگ قطعی مالیات به دلایلی از جمله عدم رعایت مقررات قانونی، عدم ارائه دلایل و مدارک کافی، وجود اشتباه محاسباتی، عدم رعایت مواعد قانونی یا عدم رعایت حقوق مودی در جریان رسیدگی مالیاتی صحیح نیستند، قرار ابطال برگ تشخیص و مطالبه و قطعی مالیات را صادر می‌کند و در این صورت مودی از پرداخت مالیات معاف میشود.
صدور رای در هیات مالیاتی بدوی
آراء هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی، آراء غیرقطعی هستند که توسط هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی در جریان رسیدگی به اعتراض مودیان مالیاتی صادر می‌شوند. آراء هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی به شرح زیر هستند:
- رای موافق با مودی
- رای موافق با اداره امور مالیاتی
- رای اصلاحی
رای موافق با مودی
هنگامی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی اعتراض مودی را وارد بداند، رای موافق با او را صادر می‌کند که در این حالت میزان مالیات مودی به میزانی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تعیین می‌کند، کاهش می‌یابد.
رای موافق با اداره امور مالیاتی
در صورتی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی اعتراض مودی را وارد نداند، رای موافق با اداره امور مالیاتی را صادر می‌کند که در این صورت میزان مالیات مودی مطابق با میزانی که در برگ تشخیص مالیات تعیین شده، باقی می‌ماند.
رای اصلاحی
چنانچه هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تشخیص دهد که برگ تشخیص مالیات به دلایلی ازجمله اشتباه محاسباتی یا عدم رعایت مواعد قانونی، اصلاح نیاز دارد، رای اصلاحی صادر می‌کند و در این شرایط میزان مالیات مودی به میزانی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی اصلاح نماید تغییر می‌کند.
دعوی مالیاتی چیست؟
دعوی مالیاتی دعوایی است که بین مودی مالیاتی و اداره امور مالیاتی در خصوص مالیات مطرح میشود. این دعوی در خصوص موارد مختلفی مانند میزان درآمد مشمول مالیات، نرخ مالیات، عوارض و جرایم مالیاتی، محاسبات مالیاتی و نحوه تشخیص مالیات مطرح می‌گردد. مودیان مالیاتی می‌توانند در صورت اعتراض به برگ تشخیص مالیات، از طریق یکی از روش‌های زیر اقدام کنند:
- اعتراض به برگ تشخیص مالیات در اداره امور مالیاتی مربوطه
- اعتراض به رای اداره امور مالیاتی در هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر
- طرح دعوی مالیاتی در دیوان عدالت اداری
هیات بدوی مالیاتی؛ آخرین امید مودیان
هیات بدوی مالیاتی یکی از مهم‌ترین حلقه‌های زنجیره دادرسی مالیاتی است که نقش مهمی در احقاق حقوق مودیان و جلوگیری از تضییع حقوق دولت ایفا می‌کند. این هیات با بررسی اعتراضات مودیان نسبت به برگه‌های تشخیص مالیات، به حل و فصل اختلافات مالیاتی کمک می‌کند و زمینه را برای اجرا عادلانه قوانین مالیاتی فراهم می‌آورد.
در این مقاله از سری مقالات رایان محاسبان به بررسی تشکیل و عملکرد هیات بدوی، شرح وظایف، سلسله مراتب، قوانین و اصلاحات جاری در این نهاد پرداختیم. خواندن این مقاله به شما کمک می‌کند تا به دقت بیشتری در درک مفهوم هیات بدوی مالیاتی و نحوه فعالیت آن بپردازید و با نتایج و پیامدهای مهمی که این نهاد برای جامعه و روابط مالیاتی دارد، آشنا شوید.
چنانچه به دیگر حوزه‌های مربوط به امور مالی و مالیاتی علاقه‌مندید، وبلاگ سایت شرکت حسابداری رایان محاسبان مرجع مطئمنی برای مطالعه بیشتر در این حوزه‌ها شناخته میشود.
نمونه نامه اعتراض به رای هیات بدوی مالیاتی
در زیر نمونه نامه نامه اعتراض به رای هیات بدوی مالیاتی به همراه یک نسخه واقعی که چند دلیل در آن درج شده است را جهت بهره برداری درج کرده ایم:
دانلود نمونه لایحه اعتراض مالیاتی
بسمه تعالی
ریاست محترم هیات بدوی مالیاتی استان تهران
با سلام
احتراماً، اینجانب __________ به شماره ملی __________ در خصوص شرکت __________ به نشانی __________ ، به استناد ماده 243 قانون مالیاتهای مستقیم و در اعتراض به رای شماره __________ مورخ __________ صادره از هیات بدوی مالیاتی استان تهران، موارد ذیل را اعلام می دارم:
در رای مذکور، اداره مالیاتی شماره __________ به اشتباه __________ را به مبلغ __________ ریال تشخیص داده است. این در حالی است که }شرح دلایل اعتراض{
در این رای، هیات بدوی مالیاتی به مورد __________ و __________ توجه نکرده و این در حالی است که {شرح دلایل اعتراض} بنابراین، تقاضای رسیدگی مجدد و نقض رای را دارم.
مدارک و مستندات زیر به پیوست تقدیم می گردد:
در صورت لزوم، می توانید در متن نامه به موارد زیر نیز اشاره کنید:
تقاضای ارجاع پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی دیگر
تقاضای اخذ نظر کارشناس رسمی دادگستری
تقاضای دعوت از نماینده اداره مالیاتی برای توضیح
سوالات متداول هیات بدوی مالیاتی
صلاحیت هیات بدوی مالیاتی چیست؟
هیات بدوی مالیاتی صلاحیت رسیدگی به اعتراضات مودیان نسبت به برگه‌های تشخیص مالیات را دارد. این هیات در مورد صحت یا سقم تشخیص مالیات، میزان مالیات و جریمه‌های مالیات تصمیم گیری می‌کند.
مهلت رسیدگی به اعتراضات هیات بدوی مالیاتی چقدر است؟
هیات بدوی مالیاتی باید ظرف 6 ماه از تاریخ دریافت درخواست اعتراض به آن رسیدگی کند. در صورتی که هیات بدوی مالیاتی نتواند ظرف این مدت به اعتراض رسیدگی کند، مودی می‌تواند به هیات تجدیدنظر مالیاتی شکایت کند.
آیا رای هیات بدوی مالیاتی قطعی و لازم الاجرا است؟
بله رای هیات بدوی مالیاتی قطعی و لازم الاجراست؛ مگر در مواردی که مودی نسبت به آن اعتراض کند. در این صورت، پرونده به هیات تجدیدنظر مالیاتی ارجاع میشود.
